آیا پیش نویس پیشنهادی اروپا؛ گره از کار برجام باز می‌کند؟

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، پیش‌نویس پیشنهادی اروپا که هنوز اطلاعاتی از محتوای آن وجود ندارد و مشخص نیست چه پیشنهاداتی به ایران برای رسیدن به توافق شده است؛ برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)؛ توسط جوزپ بورل، نماینده عالی سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا، در چند روز پیش به ایران و آمریکا ارائه شد و ایران در حال بررسی آن می‌باشد. بورل در مذاکرات غیرمستقیم بین آمریکا و ایران در وین که بیش از یک سال ادامه داشت، چهره پیشرو بوده است. گفت‌وگوها ماه‌هاست که به دلیل عدم تمایل آمریکا به دادن تضمین به ایرانی‌ها مبنی بر لغو همه تحریم‌ها قبل از از سرگیری برجام متوقف شده است.
بر اساس گزارشی که در روز چهارشنبه27 ژوئیه 2022، در Axios منتشر شد، مک گورک مشاور  جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه، ایران را متهم به توقف نهایی شدن توافق نمود. وی بدون این که منظورش را مشخص کند، گفت که آمریکا چنین کاری را انجام نمی‌دهد و در عوض قصد دارد تحریم‌های بیشتری را علیه ایران اعمال کند تا از «انزوای دیپلماتیک» آن اطمینان حاصل کند. قطعا با این نگاه مغرضانه باید اذعان داشت که احیای توافق "بسیار بعید" است.
این بیانیه یک روز پس از نظر بورل در فایننشال تایمز (FT) منتشر می‌شود که ادعا می‌کند "اکنون زمان نجات" توافق بر سر برجام است. بورل گفت که اگرچه کمپین موسوم به «کمپین فشار حداکثری» دونالد ترامپ با شکست مواجه شد، «علی‌رغم بهترین تلاش‌های اعضای گروه برجام، مردم ایران از مزایای کامل لغو تحریم‌ها محروم شده‌اند». جالب است این اعتراف که ایران همچنان در گروه برجام مانده است و از آن خارج نشده، نماینده عالی سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا، واقعیتی را بیان می‌نماید که قابل تأمل است اما همچنان از مواضع غلط و زورگویانه غیر منطقی آمریکا در این خصوص پیروی می‌کنند و حاضر نیستند آمریکا را مانع رسیدن به توافق جامع ، مفید و غیرقابل نقض معرفی کنند! این نوع اتخاذ مواضع از سوی سه کشور اروپایی؛ حیثیت سیاسی آنان را بر باد داده و ثابت کرده است تروئیکای اروپایی اسیر مطامع و خواست‌های تمام نشدنی آمریکا از آنان است و آنان هیچ اراده ای در برابر آمریکا ندارند و تابع محض هستند و با عافیت طلبی وحفظ جایگاه سیاسی خود درسطح بین‌الملل، تسلیم سیاست‌های دیکته شده آمریکا می‌باشند و قادر به مخالفت و عرض اندام در برابر آمریکا نخواهند بود.

 در هر صورت باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، ارائه پیشنهاد اروپا را تأیید و مدعی شده است که به زودی پاسخ‌های ایران و پیشنهاد نهایی برای «نتیجه‌گیری مذاکرات» را با اروپا در میان خواهد گذاشت. لازم به ذکر است باقری کنی در طول هفته گذشته اظهار داشته، در مورد مذاکرات وین، تبادلات جدی و سازنده‌ای با سایر طرف‌ها داشته است. او همچنین معتقد است اروپا به عنوان هماهنگ کننده، ایده‌های خود را برای پایان دادن به مذاکرات به اشتراک گذاشته است. ما نیز ایده‌های خودمان را داریم، هم از نظر ماهیت و هم از نظر شکل، برای پایان دادن به مذاکرات که به اشتراک گذاشته می‌شود.
بورل تأکید دارد پیش نویس پیشنهادی ارائه شده توسط وی اگر از سوی «جو بایدن» مورد توجه قرار گیرد می‌تواند او را اولا از بحران‌های سیاسی داخلی آمریکا رهایی بخشد و ثانیا دولت او را  در زمینه انتخابات میان دوره‌ای آتی کنگره ایالات متحده که حساس و سرنوشت ساز برای ایشان است، یک گام به موفقیت نزدیک گرداند و او را از مخمصه سیاسیون افراطی آمریکا رهایی داده و اسباب استخلاص او را فراهم نماید.
بورل می‌گوید بهترین توافق ممکن برای همه طرفین روی میز است. منافع اقتصادی واضح و قابل اندازه‌گیری برای مردم ایران و منافع قابل تأیید عدم اشاعه برای جامعه بین‌المللی تضمین می‌شود. از همه اعضای گروه برجام دعوت می‌کنم تا آخرین قدم را بردارند.
 مسلما به بورل باید یادآوری نمود با زیاده خواهی‌های آمریکا و پیشینه سوء سردمداران کاخ سفید؛ به مطالبه گری ایران در بحث صرف توافق هسته‌ای( برنامه جامع اقدام مشترک) باید صریح و شفاف و با تضمین‌های محکم غیرقابل نقض پاسخ دهد تا این اطمینان حاصل شود آمریکا با هر رییس جمهوری که بر سر کار خواهد آمد نتواند مفاد توافق را بشکند و یا هر غلطی خواست انجام دهد و با قلدری تمام، خطای قبلی گذشته را بار دیگر تکرار کند و بحران سازی نماید و شرایط توافق را بار دیگر برهم زند!

آقای بورل در پیش نویش پیشنهادی ارائه شده باید به ایران اطمینان داده باشد تمام  مطالبات برجامی ایران در چارچوب منافع برجام، با تضمین‌های مد نظر بی کم و کاست انجام خواهد شد تا اولا در عمل شاهد یک توافق محکم، جامع و غیرقابل نقض با صراحت و شفافیت باشیم و ثانیا شاید برجام نیز از کما خارج شود. بلاشک خروج برجام از کما با توجه به جنگ روسیه علیه اوکراین به نفع همه اعضای گروه برجام خواهد بود. با بازگشت ایران به بازار انرژی جهان، اروپا  و حتی آمریکا می‌توانند از تحریم روسیه در زمینه نفت و گاز تا حدودی به سلامت عبور کنند و زمستان در پیش رو را با خرید  نفت و گاز از ایران  به خوبی پشت سر گذارند. در هر حال با توجه به شرایط پیش آمده در سطح جهان؛ آمریکاییان و اروپاییان نیازمند توافق با ایران هستند و خوب است هم اروپا و هم آمریکا هرچه زودتر با ایران در چارچوب مفاد مندرج در توافقنامه برجام به توافق دست یازند و مطالبات به حق ایران را با تضمین‌های مدنظر فراهم آورند و محقق سازند. زمان نه به نفع اروپاییان است و نه آمریکاییان و تعلل در این خصوص به طور قطع هردو قاره را وارد بحران‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و هم فرهنگی و حتی نظامی می‌نماید.
جالب است بدانید که دیپلمات‌های اروپایی بارها در گفت‌وگوهای خصوصی به ایرانی‌ها گفته‌اند که اگر تصمیم تصمیم اتحادیه اروپا باشد، اتحادیه اروپا بلافاصله شرایط ایران را برای احیای توافق هسته‌ای می‌پذیرد. اتحادیه اروپا متعهد به منافع ایالات متحده بوده است، نه به منافع اروپایی‌ها. با توجه به اعتراف دیپلمات‌های اروپایی که استقلال سیاسی اروپا را زیر سئوال برده است آیا می‌توان به پیش نویس پیشنهادی امیدوار بود و انتظار داشت بتواند گره از کار برجام باز کند و آمریکا را متقاعد سازد پاسخگوی مطالبات و تضمین‌های مد نظر ایران باشد؟

نکته دیگر این که بایدن که پس از به قدرت رسیدن وعده احیای این توافق را داده بود، به دلیل محاسبات داخلی و مخالفت شدید اسرائیل  و عدم اراده سیاسی خود، موفق به انجام این کار تا کنون نشده است. ضمن آن که اسرائیل ایران را تهدید اصلی امنیت خود در منطقه می‌داند. اعتراض اسرائیل به توافق هسته‌ای سال 2015 یکی از دلایل اصلی تصمیم ترامپ برای خروج بود. بایدن در اوایل ماه جاری در جریان سفر خود به اسرائیل با اسرائیل قراردادی را برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای امضا کرد. وی همچنین مدعی شد که آمریکا آماده است هر اقدامی از جمله استفاده از زور در صورت لزوم برای جلوگیری از این اقدام ایران انجام دهد. این در حالی است که ایران رسما اعلام کرده است که به دنبال توسعه زرادخانه هسته‌ای نیست و البته بایدن و نظام فاسد جعلی کودک کش رژیم اشغالگر قدس بدانند با تهدید ایران نمی توانند از افول و غروب سیاسی خود در منطقه و سطح بین الملل گریزی داشته باشند و مانع فروپاشی خود در آینده پیش رو گردند. توصیه می‌شود ایران را تهدید نکنند که عواقب خوبی در انتظارشان نخواهد بود. و ایران ثابت کرده است در وقت مقتضی پاسخ دندان شکنی به دشمنان خود می‌دهد که برایشان گران خواهد بود.   
در یک کلام آن هم همین نکته که اکنون توپ در زمین آمریکا است و آمریکا باید تمام مطالبات ایران را با تضمین مدنظر پرداخت نماید و اروپا نیز باید نقش کلیدی خود را در این خصوص ایفا نماید و از اتلاف وقت و به تعبیر رساتر فرصت سوزی دوری و پرهیز نماید.
در حقیقت به اذعان کارشناسان؛ تحریم‌های شکست خورده آمریکا و طولانی شدن مذاکرات و توقف مذاکرات، آفتی است که به زیان همه کشورهای عضو گروه برجام می‌شود و سرنوشت برجام را پیچیده و بغرنج می‌نماید. امید است پیش نویس پیشنهادی نماینده عالی سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا با رعایت همه جوانب حقوق ایران، گره از کار برجام باز کند.

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• پیش‌نویس پیشنهادی اروپا

• برجام

• جوزپ بورل

• آمریکا و ایران

• لغو همه تحریم‌ها

• انزوای دیپلماتیک

• کمپین فشار حداکثری

• لغو تحریم‌ها

• تروئیکای اروپایی

• مذاکرات وین

• اوکراین

• بازار انرژی جهان