سیاست‌نامه سعدی (ملاطفت با دشمن)

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، سعدی در باب هشتم گلستان، گفتار 79، در آداب صحبت گوید: «حلم شتر چنانکه معلوم است، اگر طفلي مهارش گيرد و صد فرسنگ برد، گردن از متابعتش نپيچد؛ اما اگر دره هولناک پيش آيد که موجب هلاک باشد و طفل آنجا به نادانی خواهد رفتن، زمام از کفش در گسلاند و بيش مطاوعت نکند که هنگام درشتي ملاطفت مذموم است؛ و گويند دشمن به ملاطفت دوست نگردد بلکه طمع زيادت کند».

کسی که لطف کند با تو، خاک‌پایش باش                      و گر ستیزه برد در دو چشمش آکن خاک
سخن به لطف و کرم با درشت‌خوی مگوی                        که زنگ‌خورده نگردد بنرم سوهان پاک

یکی از ویژگی‌های کتاب گلستان که باید گفت حاصل استعداد، ذوق، تجربه و مراوده سعدی با مردم است ویژگی مردم‌شناسی سعدی است. سعدی با استعداد و دانش عمیقی که داشته، دقایق روحیات و خلق‌وخوهای مردم را چه در رفتار شخصی و چه در رفتار اجتماعی شناخته و بسیاری از آن‌ها را در قالب نکات پندآموز اخلاقی به نثر و نظم درآورده است و به همین خاطر گلستان را می‌توان مجموعه‌ای از مردم‌شناسی نامید.

نگاه سعدی همواره به دشمن عمیق و دقیق بوده است. یکی از نکاتی که سعدی در این کلام خود بدان اشاره می‌کند. نتیجه اظهار لطف و محبت نسبت به دشمن است. دشمنی که به دنبال نابودی انسان است. دشمنی که با او اختلاف جدی و اساسی دارد. نتیجه ملاطفت با چنین دشمنی افزایش طمع دشمنی اوست. او احساس می‌کند، حالا که تو با او از در محبت برآمده‌ای ناشی از ضعفی است که در تو ایجاد گردیده است و بر اثر همین برداشت است که او نسبت به تو طمع می‌ورزد و توطئه‌هایش را از سر می‌گیرد تا آخرین ضربه کاری خود را به تو وارد سازد.

وقتی این کلام را در گلستان خواندم، به یاد مواضع و لحن رئیس‌جمهور دولت یازدهم و دوازدهم دکتر روحانی و دستگاه دیپلماسی ایران نسبت به آمریکا افتادم که همراه با ملاطفت بود و تصور می‌کرد با مذاکره می‌توان دل این دشمن را به دست آورد و از این طریق به حل مشکلات فی مابین پرداخت.
از آنجا که آمریکا دشمن اصلی ماست و می‌داند که 43 سال است که ایران از سیطره او خارج شده و برخلاف منافع ضدبشری و استعمارگرانه او گام برمی‌دارد، تغییر لحن دولتمردان ایران او را بیش‌تر  به طمع انداخت و فشارها و توطئه‌های خود را بیش از پیش افزایش داد.
این جمله رئیس کمیته نمایندگان آمریکا پس از ملاطفت روحانی در مکالمه تلفنی با اوباما می‌تواند جالب باشد: «تحریم‌های سخت، عامل کشاندن روحانی تا پای مکالمه با اوباما بود و فشارها باید ادامه یابد». هر کس که اندک شناختی نسبت به آمریکا این گرگ خشن و بی‌رحم داشته باشد متوجه خواهد شد هر نوع نرمش و ملاطفت در برابر آمریکا او را جسورتر خواهد کرد و این تصور را خواهد کرد حالا که ایران تحت‌فشار قرار گرفته و دارد با ما مذاکره می‌کند باید فشار را آن‌قدر ادامه بدهیم تا در نهایت ایران را وادار به تسلیم نماییم. مطمئناً در این میان ایران مجبور خواهد بود هزینه‌های بیش‌تری را بپردازد؛ بنابراین به گفته سعدی آنکه با تو سر ستیزه دارد در دو چشمش خاک کن و با آنکه نسبت به تو درشت‌خوی است با لطف و کرم سخن مگوی، زیرا این‌گونه دشمنان بسان آهنی هستند که آن‌قدر زنگ‌زده‌اند که با سوهان پاک نمی‌شوند.
حال که پس از هشت سال رفتار ملاطفت‌آمیز با دشمن، دولتی انقلابی بر سر کار آمده است، این دولت باید با شناخت کامل دشمن در عرصه دیپلماسی بتواند حافظ منافع ملت ایران باشد. دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم می‌داند که نگاه آمریکا در روابط با ایران فراتر از رابطه دو کشور معمولی است. آمریکا از اول می‌داند تنها کشوری که در دنیای کنونی بر اساس اراده خود سخن می‌گوید و تصمیم می‌گیرد و زیر بار زیاده‌طلبی زورگویان نمی‌رود و معادلات ابرقدرتی او را بر هم زده است، ایران اسلامی است. برای او شکستن چنین دیوار مقاومتی مهم است.

ناگفته نماند این کلام سعدی را نباید به اختلافات جزئی در روابط اعضای جامعه نسبت به هم تسرّی داد. اسلام در زمینه ارتباط اعضای جامعه‌ اسلامی آن‌ها را به عفو و گذشت و برخورد کریمانه و توأم با نیکی به‌جای بدی دعوت می‌کند.

دکتر نصرالله شفیعی

• دکتر نصرالله شفیعی

• سعدی

• دیپلماسی دولت سیزدهم

• تحریم‌های سخت

• دولت یازدهم و دوازدهم

• روحانی