سفر با اهمیت؛ استراتژیک و راهبردی رئیسی به آمریکای لاتین

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، رئیس جمهور رئیسی در سیزدهمین سفرخارجی خود[1] در پاسخ به سفر نیکلاس مادورو سفر منطقه‌ای و چند روزه‌ای را از صبح روز دوشنبه22 خرداد ماه سال جاری در رأس یک هیئت بزرگ سیاسی-اقتصادی، به آمریکای لاتین آغاز وتهران را برای سفر به سه کشور آمریکای لاتین؛ ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا ترک نمودند.[2]

این سفرپنج روز به طول خواهد انجامید.
از نگاه تحلیلگران این سفر گامی عملی در راستای گسترش همکاری‌ها با کشورهای این منطقه می‌باشد؛ منطقه‌ای که سابقه ارتباط و دوستی ایران با آن به بیش از یک قرن می‌رسد.  
 

درخصوص این سفر مهم وحساس و اهمیت آن نکاتی وجود دارد که از چشم تیز بین صاحب نظران، تحلیل گران و نویسندگان رسانه­ای کشور دورنمانده که در این یادداشت کوتاه به برخی ازآنها فهرست وار اشاره می‌شود:
 

1- رئیس جمهور پیش از عزیمت ارتباط بین ایران وکشورهای مستقل در امریکای لاتین را ارتباطی راهبردی توصیف و تصریح کرد: موضع مشترک جمهوری اسلامی ایران و 3 کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، ایستادگی در مقابل نظام سلطه و مقابله با یکجانبه‌گرایی است.
2- از نگاه وزیر امورخارجه ایران؛ سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند، دکترین دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل است.
3- براحدی پوشیده نیست که روابط تاریخی، پیوندهای عمیق فرهنگی و تمدنی، آرمان‌های بلند و منافع مشترک اقتصادی و تجاری مهمترین انگیزه‌های دولت و ملت جمهوری اسلامی ایران برای حفظ، تداوم و توسعه روابط با کشورهای منطقه امریکای لاتین است.
4- امیرعبداللهیان به درستی در یادداشت خود به این نکته مهم اشاره دارد که؛ ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی در حوزه‌های کشاورزی، انرژی، صنعتی، معدنی، فناوری‌های نوین، خدمات فنی و مهندسی، پزشکی و... از بخش‌های اساسی توسعه روابط بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه امریکای لاتین به شمار می‌آیند.
5-از نگاه وزیردستگاه دیپلماسی؛این سفرنه تنها تحولی روشن درجهت تثبیت وتقویت همکاری‌های سودبخش برای منافع مشترک دولت‌ها وملت‌های ایران ومنطقه امریکای لاتین است بلکه باید اززمره سفرهایی محسوب شود که پنجره‌ای نو در روابط دیرینه ایران و آمریکای لاتین می‌گشاید و همکاری‌های سودبخش متقابل را درحوزه‌های انرژی، علمی، فناوری، بهداشتی، پزشکی، کشاورزی وصدور کالا و خدمات فنی مهندسی تقویت می‌کند.
6- سفر رئیسی به منطقه آمریکای لاتین که پس از بازدید مادورو از عربستان و عادی‌‌‌سازی روابط میان تهران- ریاض انجام می‌شود، پیام مهمی را از منظر بین‌المللی مخابره می‌نماید که بسیار دارای اهمیت می‌باشد.
7- جمهوری اسلامی در جست‌وجوی متحدان جدید با هدف کاهش فشاردشمنان غربی است و به نظر نمی‌رسد که این سفر مهم صرفا برتجارت متمرکز باشد و نگاهی به مسائل سیاسی، فرهنگی و عرصه های مرتبط دیگر نداشته باشد. در حقیقت دولت سیزدهم؛ تحکیم و توسعه روابط با کشورهای همپیمان و ضدغربی را نیز در دستور کار دیپلماسی خود قرار داده است.
8- رئیسی دردیدار«فلیکس پلاسنسیا گونسالس» وزیرخارجه وقت ونزوئلا، با اشاره به دیپلماسی دولت سیزدهم اظهار داشت: «آمریکای لاتین بویژه ونزوئلا جزو اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران است و مصمم هستیم روابط خود را با این کشورها توسعه دهیم».
9- ونزوئلا را می‌توان پل ارتباطی ایران با کشورهای آمریکای لاتین دانست که هر ساله، این توسعه روابط در حال گسترش و افزایش است.[3]
10-همان طور که اشاره شد می‌توان سفر رئیسی به سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا را نقطه‌عطفی دانست که می‌تواند سطح مناسبات تجاری ایران با کشورهای آمریکای جنوبی را همسطح مناسبات سیاسی افزایش دهد.
11- قطعا دستیابی به اهداف مشترک در این سفر استراتژیک- راهبردی در منطقه آمریکای لاتین؛ می‌تواند نوید شکست پروژه‌های ریز و درشت براندازانه سیاست‌های آمریکا در همه زمینه‌ها خصوصا خنثی‌سازی تحریم‌ها علیه کشورهای مستقل را داشته باشد و مسلما این رویکرد می‌تواند یک مکانیسم معتبر دیگر در برابر این دشمن مشترک باشد.
12- در نخستین مقصد رئیس جمهوری در سفر به آمریکای لاتین نشست مشترک رئیس جمهور ایران سید ابراهیم رییسی و نیکولاس مادورو رییس جمهور ونزوئلا در محل کاخ ریاست جمهوری این کشور برگزار شد. همچنین مراسم امضای اسناد همکاری‌های دوجانبه ایران و ونزوئلا در حضور روسای جمهور دو کشور برگزار شد و مقامات عالی‌رتبه حاضر۱۹ سند و تفاهمنامه همکاری در حوزه‌های نفت، پتروشیمی، پالایشگاهی، معدن، دریایی و... امضا کردند[4] و در ادامه برنامه‌های سفر رسمی رئیسی به ونزوئلا، رئیس جمهوری این کشورنشان افتخارملی و نزوئلا (نشان درجه یک زنان و مردان آزادی‌بخش ونزوئلا) را به رئیس جمهوری اسلامی ایران اعطا کرد. رئیسی گفت: حجم مبادلات تجاری تهران-کاراکاس به ۲۰ میلیارد دلار قابل افزایش است.
 13- سفر رئیس جمهور به منطقه آمریکای لاتین، واکنش کاخ سفید را هم به همراه داشته است. جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید روزگذشته در جمع خبرنگاران در واشنگتن درباره سفر رئیس جمهوری ایران به آمریکای لاتین اظهار داشته است که ایران باید در خصوص اهداف سفر رئیس جمهور این کشور به آمریکای لاتین صحبت کند(!). ما مسلماً نگران رفتار بی ثبات کننده ایران هستیم و به انجام تمهیدات برای مقابله با این رفتار ادامه خواهیم داد.[5]
این اظهارات و مواضع اعلامی در شرایطی بیان شد که ایران، ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا نگاه مشترکی به مبارزه با نظام سلطه دارند.
14- نکته مهم دیگر در این سفر پراهمیت که قطعا می‌تواند از اهداف سفر باشد گذار از دلار است، موضوعی که تحقق آن، به معنای سقوط هژمونی ادعایی آمریکاست.[6]

پی‌نوشت: 

[1] - در ۲۱ ماه گذشته یعنی از وقتی رئیس‌جمهور دولت سیزدهم استراتژی خود را بر مبنای روابط دوستانه با همه همسایگان و کشورهای مستقل در شرق و غرب و شمال و جنوب دنیا قرار داد، ۱۲سفر خارجی داشته که البته بیشتر آنها به کشورهای منطقه و آسیا بوده است. سفر اول رئیسی با تاجیکستان در شهریور ۱۴۰۰ آغاز و سپس با دو سفر به ترکمنستان، روسیه، قطر، عمان، ازبکستان، آمریکا (سازمان ملل متحد)، قزاقستان، چین، سوریه و نهایتا اندونزی دنبال شد.
[2] - گرایش فزاینده جمهوری اسلامی به سمت آمریکای لاتین به دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد (۲۰۱۳-۲۰۰۵) برمی گردد. احمدی‌نژاد که به اظهارات ضدغربی‌‌‌اش معروف است، بی‌‌‌امان به دنبال مشارکت با کشورهای چپ‌‌‌گرای آمریکای لاتین بود و مفهوم گسترش نفوذ ایران در «حیاط خلوت آمریکا» را برای کاهش نفوذ دشمن اصلی‌‌‌اش ترویج می‌‌‌کرد. در دولت روحانی و در ماه مه ۲۰۲۰ پنج نفتکش با حدود ۶۰ میلیون گالن بنزین تصفیه‌‌‌ شده به کاراکاس ارسال و فروشگاه مگاصیص (اتکا) در سال ۱۳۹۹ نیز در کاراکاس افتتاح شد.
[3] - رئیس‌جمهور کشورمان به دعوت رسمی همتایان خود در رأس یک هیأت عالی‌رتبه بامداد دیروز (دوشنبه 22 خرداد) و طی سفری پنج روزه، برای اولین‌بار عازم سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا شد. سفری که یک سال پس از حضور مادورو در تهران و امضای سند همکاری‌های جامع ۲۰ ساله، می‌تواند جهشی در روابط رو به پیش دو شریک راهبردی در غرب آسیا و آمریکای لاتین تلقی شود.
[4] - ایران و ونزوئلا در مجموع حدود ۴۰ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارند اما هر دو کشور با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه صنعت نفت روبه‌رو هستند. با وجود این تحریم‌ها، ایران توانسته ۸۵ درصد از تجهیزات لازم برای صنعت نفت را بومی‌سازی کند تا افزون بر تأمین نیاز داخلی، در صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای منطقه و دیگر کشورهای نفتی از جمله ونزوئلا وارد شود.
[5] - واقعیت امر این است که مقامات آمریکایی نسبت به شکل‌گیری مجدد زنجیره سوسیالیستی و چپ‌گرایانه در آمریکای لاتین شدیدا نگران هستند و این بار تلاش می‌کنند با ارسال سیگنال‌های دیپلماتیک، درصدد جلوگیری از تبلور سیاست‌های ضدآمریکایی در برزیل، کوبا، ونزوئلا، آرژانتین، کلمبیا و... برآیند.
[6] - گذار از دلار انگیزه خاص طرفین یعنی ایران و مخالفان آمریکا در آمریکای لاتین است و مسلما آن نیز یکی از موضوعاتی است که می تواند به یک کاتالیزور و عامل تسریع‌کننده در روند شکل‌گیری مناسبات جدید ایران و آمریکای لاتین تبدیل شود. رئیس‌جمهور برزیل ‌مانند مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا و دیگر سوسیالیست‌های آمریکای لاتین بارها از جایگاه دلار آمریکا در معاملات جهانی و نقش صندوق بین‌المللی پول انتقاد کرده و خواستار شکل‌گیری شبکه‌های اعتباری و مالی مستقل در نظام بین‌الملل شده است.
 

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• آمریکای لاتین

• ونزوئلا

• نیکاراگوئه

• کوبا

• امریکای لاتین

• یکجانبه‌گرایی

• سیاست خارجی متوازن

• دولت سیزدهم

• ایران و آمریکای لاتین

• روابط میان تهران ریاض

• فلیکس پلاسنسیا گونسالس

• وزیرخارجه وقت ونزوئلا

• دیپلماسی دولت سیزدهم

• کشورهای آمریکای لاتین

• سید ابراهیم رییسی

• نیکولاس مادورو

• رییس جمهور ونزوئلا

• همکاری‌های دوجانبه ایران و ونزوئلا

• جان کربی