پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، قیام امام حسین علیهالسلام قیامی منحصر به فرد در طول تاریخ است. هیچ قیامی به اندازه قیام امام حسین دارای قدرت فراگیری و تأثیرگذاری و توان ماندگاری نداشته است.
این قیام تلخترین حادثه تاریخ بوده ولی شیرینترین نتایج را برای بشریت به ارمغان داشته است. این شیرینی به چه عواملی برمیگردد؟ به عبارت دیگر چه عناصری در این قیام وجود داشته که توانسته این میزان تأثیرگذاری را در خود به همراه داشته باشد؟ مهمترین عناصر شکلدهنده این قیام عبارتند از:
۱. اخلاص:
سرتاسر قیام عاشورا نشان میدهد که انگیزه تمام عوامل دخیل در این قیام چیزی جز اخلاص و داشتن انگیزه الهی نبوده است. در لابلای تمام اوراق این قیام بزرگ و در تارو پود آن هیچ انگیزهای جز رضایت الهی وجود نداشته است. هیچ کس نمیتواند در این قیام داعیهای غیر از داعیه خدایی برای امام حسین و ۷۲ تن از یارانش اثبات کند. این اخلاص توانسته به وزن این قیام در برابر همه قیامهای آزادیخواهانه بیفزاید و بیرقیب در ساحت اخلاص بتازد. همین امر باعث گردیده تا هر انسان آزادهای با کمترین آشنایی با قیام امام حسین نسبت به آن شیفته و علاقهمند گردد.
۲. ایثار:
هر قیام آزادیبخشی معمولاً با ایثار همراه است. رهبران هر قیام زمانی میتوانند مبارزه خود را به پیروزی برسانند که از جان و مال خود سرمایهگذاری کنند و از این جهت قیام امام حسین علیهالسلام بینظیر است. هیچ قیامی را در جهان نمیتوان مشاهده کرد که قیامکنندگان و تمام عناصر آن در راه هدف از تمامی هستی خود یعنی جان بگذرند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که امام حسین علیهالسلام و یارانش با یقین به رسیدن به مقام شامخ شهادت پا در میدان جهاد گذاشتند. نتیجه هم همین طور شد. علاوه بر آن خاندان عصمت و طهارت نیز پس از شهادت امام حسین علیهالسلام در سختی و مشقت جانفرسایی که قلم از بیان آن ناتوان است قرار گرفتند.
۳. حماسه:
قیام عاشورا یک قیام حماسی بزرگ و بینظیر بود. قیامکنندگان در عالیترین مرتبه شجاعت و رشادت قرار داشتند. آنها با تعداد اندکشان در برابر سپاهی انبوه، بزرگترین حماسه تاریخ را رقم زدند. «هیهات منا الذله» شعار بزرگ آن آزادمردان بود و این جمله امام حسین که فرمودند؛ من مرگ سرخ را بر زندگی توأم با ذلت ترجیح میدهم آیینهای است از عنصر حماسه در این قیام بزرگ. به تعبیر دیگر میتوان اصل قیام امام حسین را حماسه بزرگ دانست. حماسه چگونه زیستن، حماسه آزاد زیستن و حماسه چگونه مردن.
۴. عرفان:
قیام امام حسین یک قیام معنوی و عرفانی بود. با ذکر و یاد خدا آمیخته بود. مهمترین عامل محرکه این قیام اعتقاد به خدا و داشتن ایمان خالص بود. عرفان به معنای شور و اشراقی درونی که نتیجه شناخت و اعتقادی عقلانی است و فرد را عاشق محبوب میکند. در شب عاشورا یاران امام حسین علیهالسلام تا صبح نخوابیدند و هر کس به فراخور به ذکری مشغول بود. یکی قرآن میخواند، یکی نماز میخواند و دیگری با خدای خود هر آنچه میخواست به راز و نیاز مینشست.
در روز عاشورا امام حسین به گونهای نماز را در اولویت قرار داد که گویا هیچ چیز برای امام حسین با اهمیتتر از نماز وجود ندارد.
۵. مظلومیت:
عنصر مظلومیت در قیام امام حسین نقطه اوج این قیام الهی است. نحوه رویارویی یاران امام حسین با سپاه یزیدیان، تعداد اندک این سپاه در مقابل انبوهیِ جمعیت سپاه دشمن، همگی نشان از مظلومیت این جمع قلیل بود. رفتار ددمنشانهای که آن سپاه بیرحم در برابر امام حسین علیهالسلام و یارانش به خرج دادند در تاریخ سابقه ندارد. قطعه قطعه کردن بدنهای شهیدان قیام عاشورا در زیر سم اسبان از صحنههای تلخ و غیرقابل تحمل تاریخ است. رفتار ناجوانمردانهای که از طرف سپاه یزید با اسرای اهل بیت صورت گرفت روی تاریخ را سیاه کرده است.
با توجه به عناصر موجود در نهضت امام حسین (ع) بازخورد این عناصر را باید در میان پیروان و رهروان این امام عاشورایی جستجو کرد.
این بازخوانی از آن جهت اهمیت دارد که میتوان به ارزیابی درست نشست که تا چه اندازه رهروان امام حسین توانستهاند این عناصر را در وجود خود بازخوانی و بازیابی کنند.
همواره در برابر هر جریان حق، خطر تحریف و انحراف وجود دارد. این انحراف از سوی دو دسته صورت میگیرد:
۱. خواص فرصتطلب که تلاش میکنند هر نهضتی را در جهت اهداف خود مصادره کنند. آنها چون میدانند که نمیتوانند نهضت امام حسین علیهالسلام را از بیخ و بن برکنند به تحریف آن میپردازند. گاه خطر تحریف از خطر مبارزه با اصل واقعه خطرناکتر است.
۲. عوام عافیتطلب، عوامی که میخواهند مسلمان باشند ولی نمیخواهند برای مسلمانی هزینه کنند. میخواهند مسلمان باشند و هم زمان منافع دنیویشان نیز تأمین شود. آنها چون دل به دنیا بستهاند حاضر نیستند همه عناصر قیام امام حسین (ع) را که شورآفرین، زندگیساز و تبدیلکننده یک زندگی ذلتبار به یک زندگی عزتآفرین است در وجود خود زنده کنند. از همین رو است که از قیام امام حسین علیهالسلام فقط سینهزنی آن و برگزاری مراسم روضه آن را میفهمند. سینهزنی و روضهخوانی آنها نیز به گونهای است که هیچ خطری برای منافع دنیویشان ایجاد نکند.
در این آسیبزایی نهضت حسینی عوامل مؤثر دیگر در تحریف نهضت حسینی را نیز نباید نادیده گرفت.
آنها که به نهضت حسینی پیش از آنکه به عنوان یک رسالت تاریخی و تاثیرگذار در زندگی بنگرند به منافع خود که از این رهگذر برایشان فراهم میشود نگاه میکنند. آنها به این اصل اعتقاد ندارند که در چارچوب قیام عاشورا باید علیه ظلم یزیدیان بپا خاست و عرصه را بر آنان که به دین و دنیای مردم دستاندازی میکنند تنگ کرد. این افراد با هرگونه حرکت شورآفرین و ایمانافزا که زمینهساز مقابله با دشمنان انسانیت است مخالفت میکنند. این افراد به نهضت حسینی به عنوان یک دکان نگاه میکنند که باید با نوحهخوانی یا روضهخوانی جیب خود را پر کنند. توجه ندارند چه میخوانند و چه میگویند آنها، آن نوحه و روضهای میخوانند که منافعشان را تأمین کند. توجه ندارند که این نوحه و روضه چه پیامی دارد. نهضت حسینی را به تحریف میکشاند یا خیر؟ از این رو است که همواره شاهد هستیم از این رهگذر صدمات زیادی خوردهایم.
هر چند پس از پیروزی انقلاب اسلامی با ورود نوحهخوانهای انقلابی تا حد زیادی بازار عدهای نوحهخوان حرفهای کساد گردید و یا آنها نیز سعی کردند خود را در راستای رویکرد جدید اصلاح کنند؛ اما امروز شاهد هستیم که تحریفی سخت نوحهخوانی نهضت حسینی را تهدید میکند. استفاده از آلات لهو و لعب در نوحههای عزاداری، تقلید از خوانندگان موسیقی و پایین آوردن سطح نوحهخوانی به موسیقیهای کوچه بازاری تهدیدهای جدی است که محتوای عناصر نهضت حسینی را تهدید میکند.
نظارت بر نوحهخوانها و جلوگیری قاطع از نوحهخوانهای هنجارشکن و آگاهیبخشی به برخی روحانیون که هر زهرماری را با روضه امام حسین علیهالسلام مخلوط نکنند، کمک شایانی به زنده نگه داشتن عناصر نهضت حسینی خواهد کرد. امروز رسالت همه رهروان امام حسین دو امر مهم است: تبلیغ عناصر اصلی قیام امام حسین علیهالسلام و مبارزه با تحریفها در ابعاد مختلف.
همان طور که اشاره شد در کنار عدهای از مداحان حرفهای که رسالتی جز پر کردن جیب خود از این رهگذر ندارند در میان روضهخوانان نیز عدهای بدون توجه به ماهیت حماسی و انقلابی قیام عاشورا با نقل داستانهای دروغین و ساختگی که صرفاً به ایجاد احساسات در میان مردم میپردازند سعی دارند بازار سودآوری خود را گرم نگه دارند. درست است که وجود روحانیت آگاه و انقلابی همواره مدافع سنگر قیام عاشورا در برابر تحریفها بوده است؛ ولی نمیتوان آثار مخرب آن دسته از واعظان دکان مسلک را در مواجهه با نهضت امام حسین علیهالسلام نادیده انگاشت.
بر همین اساس باید راه استاد شهید مطهری در مبارزه با خطر تحریف قیام حسینی همواره باز باشد. روشنگری مداوم و پالایش همیشگی محتوای قیام عاشورا ضرورتی غیرقابل انکار است که به تداوم و پویا ماندن این قیام بینظیر کمک خواهد کرد.
اینها که بدان اشاره شد غیر از خطری است که از ناحیه شیعه انگلیسی کیان قیام عاشورا را تهدید میکند.
دکتر نصرالله شفیعی
اشتراک گذاری: لینک کوتاه: https://www.nikru.ir/p/12677