اشاره‌ای به نقش مهم برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یکی از بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی خاورمیانه است که نقش مهمی در ترویج فرهنگ کتابخوانی، حمایت از صنعت نشر و تقویت تبادلات فرهنگی بین‌المللی ایفا می‌کند.

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یکی از بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی خاورمیانه است که نقش مهمی در ترویج فرهنگ کتابخوانی، حمایت از صنعت نشر و تقویت تبادلات فرهنگی بین‌المللی ایفا می‌کند. از زمان آغاز به کار آن در سال 1366، این نمایشگاه رشد قابل توجهی داشته است و ناشران بین المللی و میلیون ها بازدید کننده را هر ساله به خود جذب می کند.

سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران روز چهارشنبه 17 اردیبهشت ماه سال جاری با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مصلی امام خمینی (ره) تهران افتتاح شد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه گفت: اگر توسعه، آینده روشن و پیشرفت برای ایران می‌خواهیم و می‌خواهیم دشمنان را ناکام بگذاریم، باید بیش از پیش به فکر کتاب باشیم و برای گسترش این فرهنگ عظیم اقتدار ایرانی تلاش کنیم.

به گفته وی کتاب در ایران باستان و تمدن اسلامی نقش تعیین کننده ای داشته است. وی افزود: تمدن اسلامی در بال مساجد و کتابخانه ها شکل گرفت و پیشرفت کرد.

صالحی تأکید کرد: اگر «شاهنامه» پس از اسلام در ایران ساخته نمی شد، زبان فارسی دست نخورده باقی نمی ماند. اگر تمدنی بخواهد ظهور کند و دوام بیاورد، به کتاب نیاز دارد. کتاب ها صرف نظر از شکلشان، نمایانگر یک اندیشه منسجم هستند. اگر کشوری یا جامعه ای خواهان استقامت پایدار است و می خواهد که جذب افکار رقبا و مهاجمانش نشود، باید برای آن قدرت ماندگار به کتاب تکیه کند.

صالحی افزود: دغدغه کتاب باید دغدغه همه کسانی باشد که به توسعه اجتماعی ایران فکر می کنند، این دغدغه فقط وزارت فرهنگ، نویسندگان یا جامعه نشر نباشد، اگر توسعه اجتماعی مناسب می خواهیم باید کتاب خوب تولید و مصرف کنیم.

صالحی پس از مراسم افتتاحیه از غرفه عراق که مهمان ویژه این نمایشگاه است بازدید کرد و با احمد فکاک البدرانی وزیر فرهنگ، گردشگری و آثار باستانی جمهوری عراق دیدار کرد.

صالحی در این بازدید به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: این نمایشگاه که همه ساله فرصتی بی نظیر برای آشنایی با آخرین دستاوردهای نشر داخلی و بین المللی است، امسال میهمان ویژه ای به نام دکتر البدرانی دارد که حضور وی در این مراسم نمادی از همبستگی فرهنگی و پیوند دیرینه دو ملت ایران و عراق است.

وی افزود: کتاب و فرهنگ همواره پل ارتباطی بین ملت ها بوده است و امروز در این نمایشگاه شاهد پیوند نزدیک مردم ایران و عراق هستیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: از ادبیات غنی فارسی تا ادبیات نفیس عربی و از آثار تاریخی کهن تا اندیشه‌های امروزی، در اینجا شاهد تنوع چشمگیر عقل بشری هستیم که همگی به زبانی جهانی صحبت می‌کنند و این تنوع نشان‌دهنده هم‌زمانی و هم‌افزایی فرهنگی بین دو ملت بزرگ ایران و عراق است.

صالحی خاطرنشان کرد: ما به عنوان متولیان فرهنگی در ایران همواره تلاش کرده‌ایم زمینه‌های لازم را برای توسعه همکاری‌های فرهنگی و نشر بین‌المللی فراهم کنیم و امیدواریم این نمایشگاه بتواند به تقویت این روابط فرهنگی کمک کند و گام بلندی در جهت گسترش علم و فرهنگ برداریم.

بیش از 30 ناشر و شخصیت فرهنگی عراقی، اعم از دولتی و خصوصی، در دوره امسال شرکت دارند. در میان آنها، یک ناشر وابسته به شورای وزیران عراق وجود دارد.

2363 ناشر ایرانی در این نمایشگاه حضور دارند که 1626 نفر از آنها به صورت حضوری در نمایشگاه حضور دارند. ناشران جدیدترین کتاب های خود را در 75000 متر مربع به نمایش می گذارند. همچنین 50 متقاضی از کشورهای دیگر ثبت نام کرده اند. کتاب‌های آن‌ها در بخش‌های عربی و لاتین نمایشگاه به نمایش گذاشته می‌شود که عمدتاً بین سال‌های 2023 تا 2025 منتشر شده‌اند.

ناشران خارجی از کشورهایی از جمله آرژانتین، استرالیا، آذربایجان، الجزایر، برزیل، چین، مصر، مجارستان، هند، عراق، ایتالیا، مالزی، روسیه، اسپانیا، سوریه و ترکیه و غیره هستند.

این نمایشگاه با مضمون «برای ایران بخوانید» برگزار می شود و صدها ناشر از زمینه های داخلی و بین المللی در آن حضور دارند.

این رویداد شامل جلسات تخصصی، رونمایی از کتاب و کارگاه های آموزشی با تمرکز بر نشر و کتابخوانی است.

این نمایشگاه از لحاظ تاریخی به ارتقای دانش عمومی و آگاهی فرهنگی در ایران کمک کرده است.

نمایشگاه بین المللی کتاب تهران فروش مستقیم کتاب را تسهیل می کند و به عنوان بستری برای ناشران، نویسندگان، مترجمان و نمایندگان برای ایجاد شبکه و همکاری عمل می کند.

هر سال، یک کشور مهمان افتخاری معرفی می شود که درک بین فرهنگی را ارتقا می دهد. سی و ششمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به عنوان مهمان افتخاری پذیرای عراق می باشد.

در تکمیل نمایشگاه های کتاب، این نمایشگاه سمینارها، کارگاه های آموزشی، رونمایی کتاب و نشست های نویسندگان را ارائه می دهد و تبادل فکری را تقویت می کند.

نمایشگاه بین المللی کتاب تهران؛ نقش حیاتی در ترویج سواد و عشق به مطالعه ایفا می کند و با در دسترس قرار دادن کتاب ها و پرورش فرهنگ ادبی پر جنب و جوش به توسعه فکری و فرهنگی منطقه کمک می کند.

این نمایشگاه به چند بخش موضوعی شامل ناشران آموزشی، بخش کودک و نوجوان، ناشران سطح دانشگاه و کتاب های عربی و لاتین تقسیم شده است.

سالن اصلی میزبان ناشران عمومی و بخش بین المللی و رسانه است.

مهم ترین نکته، راه اندازی اولین برنامه همیار ادبی تهران است که قرار است در 22 اردیبهشت با حضور ناشران و شخصیت های فرهنگی داخلی و بین المللی افتتاح شود.

یارانه های ویژه برای خرید کتاب در اختیار طلاب و اعضای حوزه علمیه قرار می گیرد که با کمک هزینه های فردی که توسط وزارت فرهنگ و شرکت کنندگان تأمین می شود.

نقش مهم برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در جهان

نمایشگاه های کتاب به عنوان یکی از ویژگی های مهم در دنیای کتاب مطرح شده است. این نمایشگاه ها به عنوان نمایشگاه و بازاری برای کتاب و محصولات مرتبط، نقش مهمی در جنبه های تجاری تجارت کتاب دارند. از آنجایی که نمایشگاه‌ها در طول قرن‌های عمر خود دگرگونی‌های زیادی را پشت سر گذاشته‌اند، شکل معاصر آن‌ها شباهت چندانی به منشأ آنها ندارد. در حالی که مطمئناً بازارهایی برای محصولات باقی مانده است، نمایشگاه های کتاب بسیار بیشتر شده اند. نمایشگاه‌های کتاب به ابزاری برای ترویج فرهنگ و ادبیات تبدیل شده‌اند، از جمله نمایش ادبیات محلی و ملی و مکانی برای گردهمایی‌های اجتماعی متمایز با کشورهای برگزارکننده یا دعوت‌شده به امید به نمایش گذاشتن موقعیت سیاسی خوب و نشان دادن وحدت اجتماعی. برای بسیاری از کشورها، نمایشگاه‌های کتاب فرصتی ایده‌آل برای ارائه بهترین قدم‌های بین‌المللی است. در حالی که از نظر تجاری، فضای نمایشگاه برای کسب و کار اصلی است، اما این نمایشگاه دیگر در انحصار کتابفروشان و ناشران نیست. از طریق آموزش، اطلاعات و تبادل فرهنگی، نمی توان تأثیر رو به رشد رسانه الکترونیکی را نادیده گرفت. تغییرات بزرگی بر چهره صنعت کتاب از طریق معرفی پیشرفت های دیجیتال در اشکال کتاب های الکترونیکی، چاپ بر اساس تقاضا و تولید صورت گرفته است.

در تاریخ نمایشگاه‌های کتاب، برپایی نمایشگاه کتاب اغلب به نمایشگاه کتاب فرانکفورت نسبت داده می‌شود که گفته می‌شود به ابتکار امپراتور مقدس روم، ماکسیمیلیان اول، پادشاه آلمان، فردریک سوم، و انتخاب کننده زاکسن در لایپزیگ، جان اول، در برپایی یک نمایشگاه تجاری برای ترویج توسعه تجارت بازمی‌گردد. درست است که این دو نمایشگاه باعث ایجاد رقابت فزاینده ای شده است که به موفقیت مناطق مختلف تولید در آلمان کمک کرده است. در قرن شانزدهم، یوهان گبون، محقق اومانیست، که قرار بود یکی از رهبران نمایشگاه لایپزیگ شود و آن را به عنوان دومین شهر مهم امپراتوری آلمان پس از وین معرفی کند، ابتدا حق انحصاری توزیع آثار خود را به سخنران و ناشر نمایشگاه لایپزیگ اعطا کرد. تنها 14 سال بعد، در فرانکفورت، شراکتی را ایجاد کرد. این دو 14 سال دوام آوردند و تنها از نرخ بالای بازده تضمین شده توسط شراکت و از یک زیرمجموعه بهره بردند.

تأثیراقتصادی فناوری شبکه، به‌ویژه اینترنت، صنعت نشر را در دو سطح تحت تأثیر قرار داده است: در سطح ساختاری، کل بافت صنعتی را تحت تأثیر قرار داده است، و در سطح فرهنگی، روی شیوه‌های سنتی که با دیجیتالی شدن کتاب‌ها مشخص می‌شود، تأثیر گذاشته است. موانع انتشار قطعا کاهش یافته است و چالش تکنولوژیک مستلزم انعطاف پذیری با توجه به تغییر رویدادها و موقعیت ها بوده و تطبیق کانال های ارتباطی با تغییر سلیقه ها و نیازها را آسان تر کرده است. انقلاب دیجیتال چیزهای زیادی را تغییر داده است و امکان جایگزینی کتاب‌های سنتی با کتاب‌های دیجیتال را فراهم کرده است که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حالی که کل سیستم مرتبط با زنجیره انتشارات جدید قرار بود فضاهای تولید و ثمربخشی فرهنگ دیجیتال را بازتعریف کند، اپراتورهای حرفه ای تلاش کردند تا بفهمند چه بر سر حرفه آنها آمده است، حرفه ای که دیگر تنها شامل نویسنده، ناشر، کتابفروش و خواننده نیست. به دلایل متعددی، انتشار در همه روش‌ها اهمیت پیدا کرد، که احتمالاً عمده‌ترین آنها به کاهش مشارکت فعال ناشران در تلاش‌ها برای هدایت انتشار کتاب‌ها و همچنین برای تقسیم سود محصول کتاب مربوط می‌شود. تنها در مرحله اولیه نگرانی اقتصادی حاکم شد، اما امروزه ملاحظات فرهنگی و سازمانی به ویژه در تصمیم گیری های عملیاتی در حال افزایش است. خاطرنشان می شود که اگر کتاب تغییر کرده و تغییر خواهد کرد، رقم ناشر نیز تغییر خواهد کرد. چند سالی است که ناشران کوچک و بزرگ با ریشه های مختلف ملی که به ارتباطات علمی و فنی می پردازند به این موضوع می اندیشند و سعی می کنند بفهمند در چه مواردی و با چه نقش های حرفه ای باید خود را با پیکربندی های فرهنگی و ارتباطی جدید وفق دهند.

بیان نمونه‌ای از تغییرات در جمعیت شناسی شرکت کنندگان

به طور سنتی، افراد کلیدی درگیر در نمایشگاه کتاب، فروشندگان و خریداران حقوق بودند. ویراستاران بسیار کمی حضور داشتند.اکثریت قریب به اتفاق بازدیدکنندگان کتابفروشان، ناشران ونمایندگان بودند. خوانندگان سرزمین اصلی، مشتریان اصلی کتاب های انگلیسی یا سایر کتاب های اروپایی زبان ناشران اصلی انگلیسی یا اروپایی نبودند. کتاب‌های انگلیسی زبانی که فروش افتتاحیه موفقی در بازارهای اروپایی داشتند، لزوماً کتاب‌هایی نبودند که آن ناشران می‌خواستند در چین بفروشند. علاوه بر این، فروش کتاب اروپایی بحث سرمقاله‌ای را در میان شرکت‌های خریدار مهم ایجاد کرد. با این حال، دستورالعمل خرید از قبل داده شده بود. معیارهای موفقیت و قیمت خرید مشخص و از قبل تعیین شده بود. در نتیجه، نویسندگان سرزمین اصلی چین نتوانستند توجه گسترده بین المللی را به خود جلب کنند، و تنوع ایدئولوژیکی و سبک و آزادی پروژه های آفرینش ادبی چینی به شدت محدود بود. در عصر دیجیتال، نمایشگاه های کتاب سنتی اروپا از این موقعیت منحصر به فرد نهایت استفاده را برده اند. درست پس از معرفی کتابخوان الکترونیکی، نمایشگاه کتاب خود را به عنوان نهاد بزرگ صنعت نشر دیجیتال بازتعریف کرد و سپس همتای چینی آن نیز جهشی قابل توجه در بین المللی شدن داشت. هر دو طرف در دستیابی به تجارت خود، از جمله ارتقاء وضعیت، موفق شدند. خوانندگان در مرکز قرار گرفتند و نویسندگان نیز سطح مناسبی از تمرکز بین‌المللی را به دست آوردند، اگرچه تعداد محدود نویسندگان فهرست‌شده و بازه‌های زمانی کوچک، آنچه را که می‌توانستند به دست آورند محدود می‌کرد. از قرن هفدهم که رمان‌های بورژوازی متولد شدند، ارتباط ادبی بین چین و کشورهای عمدتا اروپایی عمدتاً ابزاری برای افزایش آگاهی غرب بوده است. در نتیجه نمایشگاه های کتاب اروپا آسیبی ندیده اند.

نمایشگاه‌های کتاب مجازی: الگوی جدید

هر نمایشگاه مجازی کتاب فقط می تواند رویدادی باشد که در اینترنت برگزار می شود و تبلیغات، دسترسی، کاوش و در نهایت خرید یا فروش محصولات را برای شرکت کنندگان ممکن می سازد. همانطور که گفته شد، ما می‌توانیم چهار نوع مجازی را متمایز کنیم، که برخی از آنها تردید را به وجود می‌آورند که آیا واقعاً ایده‌ای جدید هستند یا ساده‌سازی ساده و کم‌هزینه‌تر یک نمایشگاه سنتی. این نوع کتاب‌فروشی‌های مجازی، نمایشگاه‌هایی هستند که در آن‌ها کتاب‌ها توسط ناشران از طریق اینترنت فروخته می‌شود، و نمایشگاه‌های مشابهی که در آن اپراتور نمایشگاه کتاب‌فروشان جدید یا دست دومی را جذب می‌کند که در آن شرکت می‌کنند، نمایشگاه‌های محدودی که در آن فقط محل نمایشگاه نشان می‌دهد اما نمایشگاه سنتی است، و نمایشگاه‌های انحصاری، که فقط کسانی که دعوت شده‌اند می‌توانند در آن شرکت کنند، همانطور که وقتی یک موسسه می‌خواهد محصولات مشابهی را ارائه دهد. نمایشگاه های واقعی کتاب مجازی با آمدن اینترنت ظهور کرده اند. جستجوی شرکت‌کنندگان بالقوه در نمایشگاه کتاب، اعم از کتاب برای خرید یا فروش، نمایندگان یا واسطه‌ها، حقوق برای فروش، یا شرکای انتشاراتی خارجی، در میان دیگران، علاقه‌مندان، از طریق ارتباط اینترنتی، می‌توانند با حداقل هزینه، از نظر زمانی و مالی، به رویداد دسترسی داشته باشند و در آن شرکت کنند.

نکات مهم در برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در جهان

1- دوستداران کتاب، نویسندگان، ناشران، و علاقه مندان به ادبیات از سراسر جهان هر ساله در نمایشگاه های بین المللی کتاب از ایالات متحده تا اروپا و آسیا گرد هم می آیند. این رویدادها چیزی بیش از گردهمایی برای کتاب شناسان است. آنها مزایای زیادی را ارائه می دهند که بسیار فراتر از صفحات یک کتاب است.

2- شرکت در نمایشگاه های بین المللی کتاب برای نویسندگان مستقلی که تلاش می کنند دردنیای کتاب جایگاهی پیداکنند مفیداست. براساس تجربه ومشاهدات بین المللی،بازاریابان حرفه‌ای در ReadersMagnet مزایای چندوجهی برای پیوستن به نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب، از شبکه‌سازی تا حفظ فرهنگ، یافته‌اند.

3- نمایشگاه های بین المللی کتاب گروه متنوعی از مردم جهان ادبی را گرد هم می آورد. نویسندگان می‌توانند با ناشران، نمایندگان و نویسندگان دیگر ارتباط برقرار کنند و درها را به روی همکاری‌ها و فرصت‌هایی برای دستیابی به مخاطبان گسترده تری باز کنند.

4- نمایشگاه‌های کتاب، ادبیات کشورهای مختلف را به نمایش می‌گذارند و تبادل فرهنگی و تفاهم را تقویت می‌کنند. این دریچه ای به سنت های ادبی متنوع جهان است که به شرکت کنندگان اجازه می‌دهد فرهنگ‌های مختلف را از طریق داستان های خود کشف و قدردانی کنند.

5- برای خوانندگان، این نمایشگاه ها فرصتی برای ملاقات با نویسندگان مورد علاقه خود، شرکت در امضای کتاب ها و شرکت در بحث در مورد کتاب های مورد علاقه خود را فراهم می کند. باعث ایجاد حس اجتماعی در بین علاقه مندان به کتاب می شود.

6- ناشران و متخصصان بینش ارزشمندی در مورد آخرین روندها، فناوری‌ها و نوآوری‌های صنعت نشر به دست می‌آورند.این دانش به آنها کمک می کندتا خودرا با پویایی های بازاردرحال تغییر وفق دهند واستراتژی های تجاری خود را بهبود بخشند.

7- نویسندگان و ناشران می توانند کتاب های خود را در معرض دید مخاطبان جهانی قرار دهند و به طور بالقوه معاملات ترجمه و قراردادهای حقوق خارجی را تضمین کنند. حضور در نمایشگاه های بین المللی کتاب می تواند منجر به افزایش فروش و شناخت کتاب شود، مشابه آنچه در نمایشگاه کتاب هنگ کنگ اتفاق افتاد.

8- جشنواره ها و کارگاه های ادبی در این رویدادها فرصت های آموزشی ارزشمندی را برای نویسندگان مشتاق و متخصصان صنعت فراهم می کند. الهام گرفته شده از حضور می تواند خلاقیت و انگیزه را تقویت کند.

9- با ظهور انتشارات دیجیتال و کتاب‌های الکترونیکی، نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب به مرکزی برای بحث در مورد فناوری‌های جدید و پلت‌فرم‌های دیجیتال تبدیل شده‌اند و به صنعت کمک می‌کنند تا در خط مقدم نوآوری باقی بماند.

10- نمایشگاه های بین المللی کتاب برای کسانی که علاقه مند به کتاب هستند، حس تعلق ایجاد می کند. این مکانی است که در آن افراد با علایق مشترک می توانند ارتباط برقرار کنند، ایده های خود را تبادل کنند و عشق خود را به ادبیات جشن بگیرند.

11-این رویدادها اغلب به عنوان بستری برای بحث در مورد مسائل سوادآموزی و ترویج خواندن عمل می‌کنند. آنها می توانند آگاهی و حمایت از برنامه های سوادآموزی را در سراسر جهان افزایش دهند.

12- نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب با نمایش کتاب‌هایی از فرهنگ‌های مختلف، در حفظ و ارتقای میراث ادبی جهان نقش دارند.

13- در واقع، نمایشگاه‌های بین المللی کتاب فقط مربوط به کتاب نیست. آنها درباره مردم، فرهنگ، دانش و فرصت ها هستند. چه نویسنده ای باشید که به دنبال ارتباط با ناشران است، چه خواننده ای که به دنبال الهامات ادبی است یا یک حرفه ای در این صنعت، شرکت در این رویدادها تجربه ای چندوجهی را ارائه می دهد که دنیای ادبیات و فراتر از آن را غنی می کند.

دکتر اسدالله افشار