در باره سفر راهبردی رئیسی به کشور چین

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، رئیس‌جمهور رئیسی که به دعوت رسمی «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین به این کشور سفر کرده بود امروز صبح ( پنجشنبه 27بهمن ماه) پس از سه روز رایزنی فشرده سیاسی و اقتصادی به کشور عزیزمان ایران بازگشت. رئیس‌جمهور در بدو ورود به تهران درسخنانی کلی در فرودگاه مهرآباد این سفر را بسیار پرثمر، موفق و مثبت ارزیابی نمودندکه به اختصارو گزیده به برخی نکات بیان شده ازسوی ایشان درذیل اشاراتی خواهیم داشت:

1- به خاطر ارتباط راهبردی که با چین داریم وضعیت مذاکرات ما هم در این سفر شکل راهبردی داشت.

2- این سفر ازاین جهت اهمیت داشت که بتواندتوافق[1] مصداقی درحوزه‌های اقتصادی و تجاری را اجرایی کند.
3- 20 تفاهم‌نامه بین دو کشور در حضور روسای جمهور به امضاء رسید.
4- در جلسه بعد از انعقاد تفاهم‌نامه‌ها اراده جدی دو طرف برای همکاری و توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های تجاری، اقتصادی، انرژی، علم و فن‌آوری مطرح شد که در همه مباحث توانستیم تصمیمات خوبی بگیریم.
5- چین به عنوان اقتصاد نوظهور جهان مطرح است و ارتباط خوب با این کشور می‌تواند برای ما بسیار موثر باشد.[2]
6- برای همکاری و توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های مدنظر؛ قرار است همه این ارتباطاتی که برقرار شد همراه با انتقال تکنولوژی باشد تا دانش آن نیز برای توسعه به کشور منتقل شود.
7- چین تمایل خود را نسبت به عضویت ایران در بریکس ابراز داشت که وزیر امور خارجه این کار را تا حصول نتیجه دنبال و پیگیری خواهند نمود.
8- دیدار با چهره‌های مؤثر، فرهیختگان و دانشگاهیان چین؛ برای تبیین مواضع جمهوری اسلامی بسیار مؤثر بود.
9- از همه فعالان اقتصادی و همکارانم در دولت می‌خواهم که مصوبات و تصمیمات این سفر را پیگیری کنند.
10- اگر تصمیمات اجرایی و عملیاتی شود حتما گشایش‌های بسیاری در اقتصاد و تجارت در ارتباط با چین ایجاد خواهد شد.

رییس جمهور رییسی در پایان این گزارش اظهار داشتند؛ در مجموع برداشت میزبان یعنی کشور دوست ما چین و هم برداشت همکاران من از این سفر بسیار مثبت بود و امیدواریم آثار آن را در عرصه‌های مختلف به ویژه در اقتصاد و تجارت شاهد باشیم.
 

 چرایی اهمیت و بازتاب  سفر رئیسی به چین
این بحث را بصورت اختصار و فهرست وار از نگاه صاحب نظران و کارشناسان منصف و بی غرض این حوزه که فارغ از هرحب و بغضی بوده و در این چند روزحتی اگر انتقادی هم داشته‌اند اما با عشق و علاقه‌ای که به ایران دارند برای اعتلای این کشور بزرگ قلم زده‌اند مطرح خواهیم کرد تا به اهمیت و عمق این سفر راهبردی و جایگاه حساس منطقه‌ای و بین المللی ایران و همچنین بازتاب داخلی و بین‌المللی آن در این برهه خاص تاریخی بیشتر واقف شویم. و البته اين سفر را مي‌توان از منظر استراتژيک براي درک پيامدهاي بالقوه آن براي هر دو کشور و منطقه گسترده تر مورد تجزيه و تحليل قرار داد.  
 

1- سفر رئیسی نخستین سفر دولتی به چین در ۲ دهه گذشته است.
2- این سفر یک سفر حاکمیتی و در بالاترین سطح سفرهای خارجی قلمداد شده که یک اقدام مهم بوده و می‌تواند پیامدهای بالقوه مثبت متعددی برای هر دو کشور داشته باشد.[3]  
3-این سفر نشان‌دهنده عزم راسخ دولت رئیسی برای پیشبرد سیاست «نگاه به شرق» است.[4]
4-  سفر رئیسی به پکن، مشارکت راهبردی جامع ایران و چین را بیش از پیش اجرایی خواهد کرد.
5- این سفر حاکی از اراده سیاست خارجی دولت سیزدهم برمبنای تعامل با کشورهای منطقه و همچنین کشورهای مخالف آمریکا می‌باشد؛ ودرحقیقت این سفربرنامه ریزی شده خود نشانه و مصداق تعاملات گسترده ایران با کشورهای همسایه تلقی می‌گردد.
6- این سفر را می‌توان مقدمه‌ای برای یک تحول و پیشرفت بسیار مهم در روابط چین و ایران توصیف کرد.[5]         
7- اهداف این سفر در ۲ حوزه اساسی اقتصادی-تجاری و سیاسی - راهبردی ارزیابی شده است.
8- مزیت‌های نسبی غیرقابل انکاری برای تجارت با چین وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مقصد بکر سرمایه گذاری، یکی از مهم ترین مسیرهای کمربند و جاده چین و نیز یکی از 5 تأمین کننده اصلی انرژی این کشور اشاره کرد. از سوی دیگر چین نیز نشان داده که خریدار مهمی برای نفت ایران و نیز شریک تجاری مطمئنی برای تجارت خارجی کشورمان بوده است. ضمن این که در غیاب تولیدات غربی، به یکی از مهم ترین مسیرهای ورود کالاهای فناورانه به کشور تبدیل شده است.[6]
9- دو کشور با ارتقای روابط به مشارکت جامع راهبردی و امضای برنامه همکاری جامع 25 ساله توانسته‌اند گام بلندی در تقویت همکاری‌های عمل‌گرایانه بردارند و مناسبات بین خود را صرف‌نظر از شرایط متغیر جهانی در افقی بلندمدت و باثبات قرار دهند.  طرفین اراده‌ای قاطع برای حفظ و گسترش روابط دارند و بر تقویت بدون محدودیت پیوندهای متقابل تأکید کرده‌اند. [7]
10- «چینی‌ها از ابتدای دولت رئیسی تاکنون، فقط ۱۸۵ میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این میزان رضایت‌بخش نیست.[8]با تمامی این اوصاف، گمان ناظران بین‌المللی بر این است که سفر ابراهیم رئیسی به پکن می‌تواند زمینه تعمیق روابط میان تهران و پکن را فراهم کند چون دیدار با فعالان تجاری وبازرگانان عمده چینی میتواند در راستای تعمیق مناسبات تجاری مفید باشد.
11- ايران و چين با تقويت روابط اقتصادي و سياسي مي‌توانند نفوذ خود را گسترش داده و سلطه آمريکا را در منطقه به چالش بکشند.
12- روابط ايران و چين در پاسخ به واقعيت‌هاي ژئوپليتيکي در حال تغيير به تکامل خود ادامه خواهد داد و جالب است که ببينيم اين رابطه در سال‌هاي آينده چگونه توسعه مي‌يابد.[9]
13- از نگاه رییس جمهور رییسی؛ ایران، چین را شریک قابل اعتماد تجاری برای خود می‌داند ومعتقد است که می‌توان از ظرفیت همکاری‌های دو کشور در مسیر توسعه ایران بهره برد.
14- شرکت‌های چینی می‌توانند از ظرفیت‌های کم‌نظیر اقتصادی و ژئواستراتژیک ایران و نقش بسیار مهمی که ایران در تجارت کالا با آسیای مرکزی، قفقاز و اروپا دارد، می‌توانند از این ظرفیت‌ها برای تبادل کالا و همچنین سرمایه‌گذاری استفاده کنند.
15-از منظر رییس جمهور رییسی با احیای ابتکار کمربند- راه از طرف دولت چین؛ دو ملت بار دیگر عزم راسخ خود را برای تحکیم دوستی و برداشتن گام‌های استوار در راه توسعه همگون و شراکت راهبردی برای شکل دادن به آینده امیدبخش برای سعادت جامعه بشری نشان داده‌اند.
16- مجله تایم در واکنش به سفر سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری ایران به پکن در گزارشی به این موضوع پرداخته و پیوند ایران و چین را بخشی از نظم‌‌سازی جدید در سیاست جهانی دانسته است.[10]
17- با توجه به سیاست تحریمی غرب علیه ایران، چین جایگاه خاصی در سیاست‌های اقتصادی و تجاری برون‌گرای کشورمان داشته است و حتی در دوره پساتحریم نیز جایگاه خاص خود در مبادلات اقتصادی ایران را حفظ کرده و می کند.
18- برآیند نکات و آن چه بیان شد و در دیدگاه‌ها تصریح گشته است، ما را به این نتیجه می‌رساند که دو کشور ضمن اعلام نزدیکی روابط خود حول توافق ۲۵ساله، قصد دارندکه صلح منطقه‌ای را در روابط اقتصادی خود بیش از گذشته پررنگ کنند.
19-برخی کارشناسان به درستی معتقدند؛ ما نباید هیچ تعلق خاطر دائمی و ابدی را نه به شرق و نه به غرب داشته باشیم و باید براساس اقتضای شرایط جهانی و مهم تر از همه مصالح و منافع  و امنیت ملی کشور ارتباط خود را توسعه دهیم. چین از جمله کشورهایی است که می‌شود ما روابط خود را با آن توسعه دهیم و از منافعش بهره‌مند شویم.
20- با توجه به جمیع آن چه بیان شد ما می‌توانیم به تعبیر یکی از کارشناسان «هم‌افزایی راهبردی در راستای تأمین منافع ملی و دفع تهدیدات مشترک» را در قبال چین  پیاده‌سازی و اجرا کنیم و نسبت به آن نگرانی نداشته باشیم و قادر خواهیم بود جنبه‌های شیطنت آمیز روانی آن را نیز که ازسوی استکبار غرب و متحدانش مطرح می‌شود خنثی سازیم و به اهداف مدنظر خود نایل آییم.

 پی‌نوشت:
[1] - توافق با قرارداد متفاوت است و توافق هيچ گونه الزام اجرايي ندارد اما اگر توافق به قرارداد تبديل شود هرطرف که زير قرارداد بزند بايد خسارت بپردازد.
[2] - جایگاه چین در تجارت، سیاست و امنیت بین‌الملل سبب شده حتی رقبای این کشور نتوانند همکاری با چین و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن را نادیده بگیرند. چین شریک نخست تجاری ایران و حدود 120 کشور جهان است و با گذشت 10سال از مطرح شدن ابتکار کمربند- راه، مشارکت ایران و حدود 150 کشور جهان را در این ابتکار جلب نموده است. چین به عنوان عضو دائم شورای امنیت، نقش مهمی در سازمان ملل و نهادهای تخصصی آن دارد و توانسته با ایجاد و تقویت ترتیبات چندجانبه در سطح منطقه، همگرایی و تأمین منافع مشترک را در سایه چندجانبه گرایی با شرکای خود به شکل نهادمند پیگیری نماید. (حسین امیر عبدالهیان؛  وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران. به سوی الگویی ماندگار از همکاری در نیم قرن دوم روابط ایران و چین. ایران: پنجشنبه 27 بهمن ماه 1401- شماره 8130  )
[3] - ايران و چين بيش از 50 سال است که روابط ديپلماتيک خود را حفظ کرده‌اند و روابط آنها در چند دهه گذشته به طور قابل توجهي تکامل يافته است. در دهه 1980، چين يکي از معدود کشورهايي بود که در طول جنگ ايران و عراق از ايران حمايت کرد، در حالي که ديگر قدرت‌هاي بزرگ کمک‌هاي نظامي و اقتصادي به عراق مي ‌کردند. پس از جنگ، چين با سرمايه گذاري در زيرساخت‌هاي کشور از جمله پروژه‌هاي انرژي و حمل و نقل به حمايت از ايران ادامه داد.
[4] - سیاست «نگاه به شرق» ایران به معنای گذار از سیاست موازنه منفی و ایجاد اتحاد با قدرت‌های جهانی غیرغربی مانند روسیه و چین است که ساختارهای سیاسی مشابهی با ایران دارند.
[5] - مصاحبه «ژو یونگ‌ بیائو» مدیرعامل مرکز تحقیقاتی دانشگاه لانژو چین با پایگاه خبری گلوبال‌تایمز.( وطن امروز: سه شنبه 25 بهمن ماه 1401- شماره 3703 )  
[6] - 7مزیت اقتصادی روابط ایران و چین. خراسان: پنجشنبه 27 بهمن ماه 1401- شماره 21155  .
[7] - حسین امیر عبدالهیان؛  وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران. به سوی الگویی ماندگار از همکاری در نیم قرن دوم روابط ایران و چین. ایران: پنجشنبه 27 بهمن ماه 1401- شماره 8130 .
[8] - آفتاب یزد: پنجشنبه 27 بهمن ماه 1401-  شناسه: 6104.
[9] - حسن بهشتی‌پور در گفت وگو با «آرمان ملی»: آرمان ملی: پنجشنبه 27 بهمن ماه 1401- شماره 1495.
[10] - آرشین ادیب مقدم استاد سیاست و مطالعات بین‌الملل در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی لندن گفت: ما در میانه نظم‌‌سازی جدید و خطر در سیاست جهان هستیم. بدین ترتیب، الگوهای اتحاد جدید در حال ظهور و تقویت هستند. پیوند ایران- چین باید به‌عنوان بخشی از این آرایش جدید مشاهده شود.      
 

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• رئیس‌جمهور رئیسی

• شی جین پینگ

• رئیس‌جمهور چین

• چین

• مذاکرات

• اقتصاد نوظهور

• بریکس

• بازتاب سفر رئیسی به چین

• سفر رئیسی به چین

• نگاه به شرق

• مشارکت راهبردی جامع ایران و چین

• دولت سیزدهم

• روابط چین و ایران

• تجارت با چین

• دولت رئیسی

• ايران و چين

• دولت چین

• سید ابراهیم رئیسی

• سیاست تحریمی غرب