از چشمه سار جوشان رمضان خود را سیراب کنیم

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»،

تو سر زدی و  به ما نگاهی داری

در خانه اهل عشق راهی داری

قربان تو و هلال ابروی تو من

ای ماه خدا چه روی ماهی داری !

ماه رمضان نهمین ماه از ماه‌های قمری و بهترین ماه سال است. واژه رمضان ازریشه «رمض» و به معنای شدت تابش خورشید برسنگریزه است. می‌گویندچون به هنگام نامگذاری ماه‌های عربی، این ماه درفصل گرمای تابستان قرارداشت، ماه«رمضان»نامیده شد، ولی از سوی دیگر، «رمضان» از اسماء الهی است. ماه خدا با برکت، رحمت و مغفرت الهی به بندگان خداروی می آورد و همگان رابه مهمانی خدافرا می خواند؛ماهی که روزهایش بهترین روزها، شب‌هایش بهترین شبها وساعتهایش بهترين ساعت هاست؛[1] ماهی که درلحظه لحظه اش خدا جاری است وهرآنش سرمایه ای است که باید چون جان پاسش داشت وآن را براحتی ازکف نداد.مگرمی توان غیراز ماه مبارک رمضان، ماهی راپیدا کردکه یک شب از شب های آن ارزشی فزونتراز هزار ماه داشته باشد؟[2] مگر می توان غیرازاین ماه، ماهی راسراغ گرفت که درسرتاسرآن درهای بهشت برروی مردمان گشوده ودرهای دوزخ برروی آنان بسته باشد؟[3]

مگر می‌توان ماه دیگری رانشان دادکه درآن نفس کشیدن حکم تسبیح وخوابیدن حکم عبادت داشته باشد؟[4]پس بیایید قدراین ماه را بیشتربدانیم وپیش ازآنکه لحظه های ارزشمندش سپری شود از چشمه سار جوشان آن خود را سیراب کنیم. رمضان، بهار قرآن و بهاردعا و مناجات به درگاه پروردگار بی نیازاست.

رمضان شهر عشق و عرفان است

رمضان بحر فیض و احسان است

رمــضــــان، مــاه عــتــرت و قــرآن

گــــاه تــــجدید عهد و پیمان است

ماه مبارك رمضان، فرصتي ناب و نوراني

خالق هستي، يک فرصت ويژه وثابتي را براي بشرمؤمن تدارک ديده است تا درآن فرصت، مؤمن، فراتر از قيل و قال هاي روزمره وعمرتلف کن، به خود، به روح خود مي پردازد. اين فرصت ناب و نوراني، رمضان است. ماه مبارکي که دست هاي تمنايش را به سوي ما پيش آورده وما را به جانب نور، فرا مي خواند.

اگرخوب بنگريم، رمضان را با سينه اي صبور مي بينيم. با دستاني مشتاق، باچهره اي بشاش، با لباني به ذکر، با داماني پرگل، باچشم اندازي پراميد، بادوستاني همراه،  با قدم هايي پرطنين، با خبرهايي خوب، با وعده هايي خير، با رازهايي سربه مهر،با اشاراتي ازدوست، با نغمه هايي ازبهشت، با طراوتي ازباران، با سماجتي ازنياز، با حلاوتي ازناز، با دويدن،خراميدن، افتادن،برخاستن، با سوز،با خراش،با زخم،با فرياد،با نجوا ، با اشک، در کوفتن، پاسخ نشنيدن، درکوفتن، پاسخ نشنيدن، درکوفتن، درکوفتن، درکوفتن وناگهان: دري که گشوده   مي شود ما را به اندرون فرا مي خواند. اندروني از نورمحض به وسعت هستي. و به وسعت يک لبخند نمکين دوست.

باز آى و دل تنـگ مرا مونس جان بـاش

وین سوخته را محـرم اســرار نهان بـاش

زان باده که در میکده عشق فروشند

ما را دو سه ساغر بده و گو رمضان باش . . .

ابعاد و چهره‏هاى گوناگون ماه مبارك رمضان

ماه رمضان ابعاد وچهره‏هاى گوناگون دارد و هركس از يك زاويه به تماشاى سيماى رمضان مى‏ايستد و به ميزان توش و توان خويش از آن بهره مى‏گيرد. جلاى ذهن و صفاى ضمير توأم با كار و تلاش و آهنگ «قرب‏جويى‏» در استفاده از انوار رمضان و انعكاس فروغ آن نقش فراوان دارد.

ماه رمضان تنها ماهى است كه نام آن درقرآن آمده است (شَهْرُرَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی‏ وَ الْفُرْقانِ – بقره/185) وازآن به عنوان ما هى كه قرآن درآن فرود آمده معرفى شده است.

امام چهارم درصحيفه سجاديه دعاى ورود به رمضان[5] ازاين ماه به عنوان‏«شهرالصيام‏»،«شهر الاسلام‏»، ماه پاكى، و «ماه پالايش‏»و ماه شب‏زنده‏دارى نام مى‏برد. و دردعاى وداع [6] رمضان آن را «شهرالله اكبر» و عيد اولياى الهى مى‏نامد و همچون مادرى كه از فراق فرزند بنالد، در فراق رمضان گريه مى‏كند.

اينك به برخي ازابعاد وچهره هاي گوناگون ماه مبارك رمضان درذيل اشاره مي گردد:

1- ما ه رمضان؛اردوى تربيتى خدا: ماه رمضان اردوى تربيتى خداست. اردويى كه ازسوى پروردگار بزرگ درسراسرگيتى وطول تاريخ برگزار مى‏شود.پيروجوان وزن ومرد دراين ضيافت ملكوتى برسر سفره الهى مى‏نشينند و با بهترين اغذيه آسمانى پذيرايى مى‏شوند.

2- ماه رمضان؛ ميقات دعا ونيايش: ماه رمضان ميقات دعا ونيايش وكانون ايمان وآگاهى وآزادى است كه هزاران درس سازندگى ورمزوراز سعادت ونيك‏بختى را به شايستگان مى‏آموزد.

3-  رمضان؛ماه خوش‏رفتارى با زيردستان: رمضان ماه خوش‏رفتارى با زيردستان وكارگران وكارمندان و عفووگذشت ازلغزش‏هاى احتمالى است.رمضان،ماه مواسات وبرادرى وهمدردى بامحرومان و مستمندان درسراسرگيتى است.

4- ماه رمضان؛ماه صبرومقاومت:ماه صبراست ومقاومت.آغازش رحمت است وميانه‏اش مغفرت وپايانش اجابت وآزادى ازآتش.[7]

5- رمضان؛ ماه توبه و بازگشت: رمضان ماه آتش زدن برخرمن گناه است و فصل سوزاندن زباله‏هاى جسم و جان و جامعه.فصل پاكسازى فضاى زندگى و بهارباران وحى برقلب و روح فرزندان قرآن و عاشقان عترت(ع) است. رمضان ماه توبه و بازگشت است، بازگشت ازهرگناه فردى و جمعى، بازگشت از هرگونه لغزش و خطاى فرهنگى،اقتصادى و سياسى. رمضان ماه توبه است، توبه از غفلت هايى كه در گفتار و نوشتار و امضا و رفتار داشته‏ايم. ماه توبه از« رقابت‏»ها و«حسادت‏»ها است.

آرى ماه رمضان ماه بازگشت به قرآن است و تنظيم كامل افكار و اخلاق و رفتارانسان.

6- ماه رمضان؛ ماه خودسازي وتصفيه روح : ماه رمضان ماه خودسازي و تصفيه روح است. خداوند همه اسباب كار را در اين ماه براي پالايش روح و روان از آلودگي‏هاي گناه فراهم نموده و با لطف و رحمت مخصوص خويش همه درها و راه‏ها را در راستاي تهذيب نفس و صفاي باطن و تكامل معنوي گشوده است. فرصت بسيار خوبي براي انسان‏ها است تا در كنار اين سفره بزرگ و متنوّع رحمت الهي بنشينند و با انواع غذاهاي روحي، روح و روان خود را تقويت كنند.

پيامبر اكرم(ص) فرمود:«اِنَّ لِرَبِّكُمْ في أيّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحاتٌ أَلا فَتَعَرَّضُوا لَها: همانا براي پروردگار شما در دوران زندگي شما لحظه‏هاي بسيار سودمند و مغتنم روي مي‏آورد، خودتان را در معرض آن لحظه‏هاي سودمند قراردهيد واستفاده شايان ببريد».[8]

درحديث ديگركه حديث قدسي است، خداوند به حضرت داود(ع) چنين وحي كرد: «انّ للّهِ في أيّام دَهْرِكُمْ نَفَحاتٌ ألا فَتَرَصَّدُوا لَها: همانا براي خداوند در دوران زندگي شما لحظه‏هاي سودمندي است، بدانيد ومترصّد اين لحظه‏ها باشيد وآنها را هوشيارانه وبا جدّيت به دست آوريد».[9]

ماه رمضان براي تهذيب نفس وخودسازي وپالايش باطن ازهرگونه عوامل آلاينده، بهترين فرصت است، بايد نه تنها خود رادرمعرض استفاده ازآن فرصت قراردهيم، بلكه بايد هوشيارانه مترصد آن باشيم و لحظه‏ها را شكاركنيم و نگذاريم عبورچرخ‏هاي روزگارآن را ازدست ما بربايد و دور سازد.

مرحبا ای روزه داران مرحبا

 ای سراپا نور ایمان مرحبا

چون خدا بیند لبان روزه دار

می‌کند نزد ملائک افتخار

خوش به حالت ای عزیز روزه دار

ای که هستی دین حق را افتخار

حضرت حق انتخابت کرده است

جزو مشتاقان حسابت کرده است

ماه مبارك رمضان هنگامه تذکارانسان

بسیاری از مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وسیاسی ما و جوامع اسلامی ناشی از فقدان نظام «تذکار»‌ آفرین فطری است. جامعه‌ای که آحاد افرادش به مقام «تذکار» نائل شده باشند خود حافظ و مبین دین حق و برپا کننده عدالت خواهد بود. برای چنین جامعه‌ای هراتفاق غیرمنتظره به‌محض بروز،هضم و با ارزش‌های نهادینه آن جامعه تطبیق داده شده، ارزیابی گشته ودفع یا جذب می‌شود.

رمضان هنگامه تذکارانسان و«به خود آمدن» و«درخود ماندن»، بیرون آمدن از«فرومایگی»‌ و «فرودستی»‌ و رسیدن به مقام«فرادستی»است. اگر در رمضان نیاموزیم که چگونه باید هنراندیشیدن را در وجود تک تک آدمیان بگسترانیم و بدان جهت دهیم - به‌گونه‌ای که اگر با چشم سرنزدیکی به خدا را در نمی‌یابند با دیده عقل و دل آن را ببینند و بتوانند با حفظ خود در مقام تذکار، از معصیت فردی و جمعی مصون بمانند- دیگر ایام  سال ظرف کم‌ حوصله‌تری برای چنین برنامه حجیم و فراگیری است.[10]

با توجه به آن چه در سطور پیشین بیان شد؛ براي نزديك شدن به خدا و كنار زدن حجاب‌ها نيازمند «تمركز و تذكار»‌ هستيم و هرچه در آثار و شهودات- خصوصاً غيبيه- تمركز كنيم توفيق بيشتري در كنار زدن پرده‌هاي ظلمت و جهل به‌‌دست خواهيم آورد.

امروز ما صاحب يك  نظام دینی و حاكميت اسلامي هستيم. راهكار موفقيت مادي و معنوي اين حاكميت بر چنين منوالي حركت كردن است. رهبران فكري و فرهنگ‌ساز، دستگاه‌هاي سياستگذار و برنامه ‌ريز فرهنگي و نظام رسانه‌اي و اطلاع‌رساني ملي ما از هر‌آنچه رنگ و بويي از تحميل، خواست يكجانبه و القاي تبليغاتي داشته باشد بايد دوري كنند و بر هر آنچه بتواند عموم مردم را به مقام «تذكار» نزديك كند، دست یابند و بدان عمل نمایند پیش از آن که دیر شود و موجبات ناخرسندی را پدید آورد.  زیرا به خوبی می دانیم گاه توده مخاطب در اثر لجبازي با شيوه گفتار و يا لحن بيان گوينده‌اي، خود را در برابر آن چه مي‌شنود، به غفلت مي‌زند و يا با آن ستيز مي‌كند؛ از اين رو متاسفانه و با ابراز تأسف باید بگویم، حاكميت فرهنگي و مديريت اجتماعي ما گرفتار تكرار و تشديد استفاده از روش‌هاي زورمندانه و ناكارآمد مي‌شود. اوج هوشمندي حاكميت اسلامي، بايد در نظام فرهنگ‌ساز و رسانه‌اي آن بروز داشته باشد و دستگاه‌هاي فرهنگي و رسانه‌اي بايد نشان دهند به نوعي ادبيات ديداري و شنيداري فراتر از نظام‌هاي فرهنگي سوسياليستي و رسانه‌اي اومانيستي دست يافته‌اند.[11]

عشق آمد و کوفت بر در خانه ما

عطر رمضان ریخت به کاشانه ما

هر روز به افطار عطش خواندمان

بر سفره مهر خویش جانانه ما

پی‌نوشت:

[1] - برگرفته ازخطبه شعبانیه رسول اکرم،(ص)، علاّمه محمدباقر مجلسي ، بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۵۶ به نقل از: محمدبن علی بن الحسین الصدوق ،عیون احبارالرضا(ع)، ج ۱، ص ۲۹۵ .

[2] - همان.

[3] - همان.

[4] - همان.

[5] - صحيفه سجاديه، دعاى 44.

[6] - همان، دعاى، 45.

[7] - الفروع من الكافى، ج 4، ص 67.

[8] - علاّمه مجلسي، بحارالانوار، ج71، ص221.

[9] - علاّمه مجلسي، بحارالانوار، ج71، ص221.

[10] - رمضان نظام تذکار و اندیشگی، محمد علی زم، روزنامة همشهری ، 24 شهریور ماه 1387.  

[11] - همان.

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• رمضان

• ماه رمضان

• ماه مبارك رمضان

• شهرالصيام‏

• شهر الاسلام‏

• بازگشت به قرآن