ضرورت وحدت از منظر قرآن کریم و رسول اکرم(ص)

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، دراهمیت و ضرورت اتحاد وهمدلی درمیان مسلمانان ازدیدگاه قرآن، هیچ تردیدی وجود ندارد و قاطعانه می‌توان گفت که یکی ازمسائل اجتماعی،که قرآن بیش ازهرچیز دیگر برآن تأکید دارد، وحدت میان پیروان آن است. قرآن این مهم رادرقالب آیات متعدد وشکل های گوناگون، مورد توجه ویژه قرار داده است و نه تنها همسویی و همرنگی مسلمانان را برای نیل به اهداف بلند اسلام دانسته،که آن را یکی از اساسی‌ترین و اصلی‌ترین آرمان های خود برشمرده است. ازیک‌ سو، هدف ازآفرینش بشر، رسیدن به کمال و فضایل انسانی درسایه پرستش معبود یگانه است،(1) وطبیعی است که این هدف فقط هنگامی در دسترس است که انسان به صورت اجتماعی زندگی نماید وازدیگر سو، دستیابی به اهداف اساسی و رسیدن به منافع مشروع و دفاع از آن وبهره‌گیری از نعمت های الهی، جز در سایه وحدت مسلمانان، امکان‌پذیرنخواهد بود.(2) هر کدام از این اهداف به نحوی در آیات کلام ‌الله مجید،منعکس شده است ونه تنها شایسته،بلکه ضروری است که مسلمانان به دامن قرآن پناه ببرند و درمان مشکلات، به‌ویژه درمان اختلافاتشان را از قرآن بخواهند.(3)

وحدت عصاره دعوت همه پیامبران بزرگ خداوند

بدون تردید وحدت وهمدلی از اصولی‌ترین آموزه‌های مترقی و بلند قرآن مجید است.گواه این مدعا ده‌ها آیه قرآن است که مسلمانان بلکه همه مردم را به گردآمدن بر محور حقیقت و ترک جدال و تفرقه دعوت می‌کند، و به همین نسبت آیاتی است که از تفرقه و اختلاف، نهی و آن را مطرود می شمارد.

زمانی که خداوند اصولی ترین دعوت پیامران الهی را مطرح می‌سازد موضوع پرهیزاز«تفرّق» را پیامی هم‌سنگ با اصل برقراری دین می‌شمارد؛ به این آیه توجه کنیم:«شَرَعَ لَکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ وَمَا وَصَّیْنَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ وَمُوسَى وَعِیسَى أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَلاّ تَتَفَرَّقُوا فِیهِ: برای شما از دین همانی را مقرر کرد که نوح را بدان سفارش کرده بود و نیز آنچه که به تو وحی کردیم و آنچه ابراهیم و موسی و عیسی را بدان سفارش کردیم که دین را بپا دارید و در آن پراکندگی و اختلاف نکنید».(4)

در این آیه دو پیام اساسی به عنوان عصاره دعوت همه پیامبران بزرگ خداوند اعلام شده است.

1. برپا نمودن دین خداوند

2. پرهیز از تفرقه و اختلاف

گویا مهمترین آفتی که ممکن است دامنگیردین خدا شود،آسیب اختلاف وتفرقه است که با روح برپایی دین درتضاد است.پیامبرخدا (ص) برای پدید آمدن این وحدت واوج گیری آن دو بال را مطرح کردند؛يكي «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی» و ديگري، قرآن وعترت دو لنگرکشتی عظیم وحدت‌اند که نجات بخش امت اسلام است.(5)

قرآن که کاملاً در بین مسلمانان شناخته شده است اما عترت، یادگار پیامبر (ص) برای دوره آخرالزمان شخصیتی الهی است که پیامبر خدا (ص) نام، کنیه و اوصاف او را بیان کرده‌اند. صدها حدیث درکتاب های معتبرفرقه‌های مختلف اسلام درباره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بیانگراستمرارعترت در وجود شریف آن حضرت است. محوری که می تواند همه مسلمانان را درانتظاری مقدس، سازنده، آرمان‌ساز و   جهت دهنده، شکل دهد.

آواى وحدت؛نخستین نداي پیامبراكرم(ص)

پیامبرگرامى اسلام (ص) براى پیشبرد دین اسلام، نخستین ندایى که سر داد آواى وحدت بود؛ وحدت بر اساس وحدت معبود:«قولوا لا اله الا اللّه تفلحوا».(6) وقتى معلوم شد خدا یکى است و نسبت همه مخلوقات به او یکسان است و همه بنده اویند و غیرا ز او کسى بر ایشان سیطره و حاکمیت ندارد و هیچ انسانى عبد و معبود انسان دیگر نیست، ثابت مى گردد که هیچ فردى نمى تواند آزادى فرد دیگر را محدود کند و او را به اراده خود تحت شرایط و قیودى در آورد. پس  نداى وحدانیت اولاً:  موجب طرد خدایانى مى شد که هر قوم براى خود ترتیب داده بودند و این باعث وحدت در عقیده مى شد. ثانیاً: این وحدت در عقیده، وحدت عمل را نیز در پى مى داشت.

حضرت محمد(ص) با دعوت مردم به سوى خدا و یگانه پرستى، اولین و مهم ترین اقدام را براى ایجاد وحدت بین مسلمانان عملى ساخت.ایشان علاوه براین که به انسان ها فهماند که خالق انسان وجهان، فقط خداست،این نکته را نیزتصریح نمود که همه انسان ها با هم مساوى هستند و یک منشأ دارند وپدر و مادرهمه آن ها یکى است و از قول خداوند فرمود:«اى مردم!از پروردگارتان پروا داشته باشیدکه شما را ازیک انسان آفرید وهمسراورانیزازجنس اوآفرید وازآن دو،مردان وزنان فراوانى درروى زمین منتشر ساخت.»(7)

مسلّم است وقتى همه بدانند خالق آن ها یکى است وهمه ازیک اصل ویک پدرومادر به وجود آمده اند، با هم مهربان مى شوند و در بین آن ها وحدت و اخوّت برقرارمى شود. رسول اکرم (ص) که مى دانست       مهم ترین عامل بازدارنده ازوحدت اسلامى در میان مردم، هم بستگى هاى نژادى و قومى و تعصّبات قبیله اى است، با رفتار و گفتارخود تمام مردم را یک سان دانست و ملاک برترى میان آن ها را فقط تقواخواند:

«ایّها النّاس کلّکم لآدم و آدم من تراب لا فضل لعربىّ على اعجمى الاّ بالتقوى: اى مردم! همه شما فرزندان آدم هستید وآدم از خاک آفریده شده است. عرب  نمى تواند  به غیرعرب برترى داشته باشد،  مگر  به پرهیزگارى.»(8)

ایشان هم چنین در مقام هدم برترى نژادى و قومى به اصحاب خود فرمود:«آنان که به قومیت خود افتخار  مى کنند آن را رها کنند که جز زغالى از زغال هاى جهنم نیست و اگردست از این کار نکشند نزد خداوند از سوسک هایى که کثافات را با بینى خود حمل مى کنند پست ترند.»(9)

آن بزرگوار براى این که تمام قبایل را با هم متحد سازد و موجبات فخر یک قبیله به قبایل دیگر را که سبب اختلاف و جدایى بین آن ها بود از میان بردارد، فلسفه وجود قبایل را براى مردم بیان نمود و با استناد به کلام وحى فرمود: نژاد و تشعبّات عشیره اى فقط براى شناسایى و معرفى خلق است وهرگزموجب امتیاز و برترى نیست:«اى مردم!ما شما راازیک مرد و یک زن آفریدیم وشما رادسته دسته وقبیله قبیله قراردادیم تا یک دیگررابشناسید.»(10)

سيري درسخنان وحدت آفرين رسول اكرم(ص)

شکّی نیست که وحدت یک ملّت و انسجام پیروان یک مکتب باعث عزّت و قدرت و شوکت آنان می شود، و به این جهت در طول تاریخ کسانی با قدرت و پیروز بوده اند که انسجام و وحدت خویش را حفظ کرده اند. حتی پیروان باطل نیز آنگاه توانسته اند به مقاصد شیطانی خویش دستیابند که انسجام و وحدت خویش را بر محور منافع مشترک حفظ نموده اند جامعه و ملّت اسلام نیز از این قاعده مستثنی نیست، عزّت و اقتدار جامعه اسلامی در گرو اتحاد و انسجام آنها است چنان که ذلّت و خواری و بیچارگی آنان را در جدایی و تفرقه و اختلاف باید جستجو کرد. شاهد زنده این سخن اوضاع عصر حاضر است که مسلمانان با این که اکثر منابع انرژی و نفتی و گازی دنیا را در اختیار دارند و مناطق مهم دریایی و سوق الجیشی از آن آن‌ها می‌باشد، با این حال بیشترین درگیری ها، قتل ها و غارت ها و چپاولگری توسط قدرت های مخالف اسلام و مسلمین، در مناطق مسلمین علی الخصوص خاورمیانه وجود دارد، این نیست مگر به خاطر اختلاف شدیدی که در جامعه اسلامی حاکم است و دست های خیانت پیشه هرروز بر آن دامن می زند.

بنیانگذار مکتب نجات بخش اسلام، پیامبررحمت وعزّت دعوت خویش را با شعارتوحید آغاز کرد وتمام همّ و غمّ خویش را بر ایجاد وحدت و حفظ آن در جامعه اسلامی، بنا نهاد. هم گفته های او وحدت آفرین و انسجام بخش بود وهم رفتارهای او اتحاد بخش و اختلاف زدا بود.

دراين بحث و بحث های آتی برآنیم که برخی گفته ها و سخنان آن حضرت و برخی رفتارها و سیره ایشان را دراين خصوص یادآوری و بازخوانی نمایم.

تذکر این نکته ضروری است که اکثریت را داشتن؛ نشانه حقانیت نیست، چنان که در اقلّیّت بودن همیشه نشانه حقانیّت نیست، آنچه در مورد روایات آتی مَد نظر است همآهنگی و همراهی با اکثریت مردم است و در مسائل حق، و یا همآهنگی و اتحاد بر محور و منافع مشترکه جامعه اسلامی است.

1ـ خدا با جماعت

رسول اعظم(ص) فرمود:«یداللّه مع الجماعه:دست خدا با جماعت است.»(11)

2ـ جدایی ازجماعت هرگز

«مَنْ فَارَقَ اَلْجَمَاعَةَ شِبْراً خَلَعَ رِبْقَةَ اَلْإِسْلاَمِ مِنْ عُنُقِهِ: هرکس یک وجب ازجماعت جدا شود خدا طوق مسلمانی راازگردنش می برد.» (قاضى قضاعی؛ابوعبداللَّه. شرح فارسی شهاب الأخبار.جلد۱ / صفحه۱۸۴)

چرا که تقویت وبقای اسلام بستگی به همگرایی واتحاد جامعه مسلمین دارد.

3ـ همگرایی رحمت و اختلاف عذاب

همچنان که قرآن کریم بدترین بلای زمینی را اختلاف و تفرقه در میان مردم می داند آنجا که فرمود:

 «قل هوالقادرعلی ان یبعث علکیم عذاباً من فوقکم اومن تحت ارجلکم او یلبسکم شیعاً ویریق بعضکم بأس بعضٍ...: بگواو قادراست که ازبالا یا از زیرپای شما، عذابی برشما بفرستد، یا بصورت دسته های پراکنده شما را با هم بیامیزد، و طعم جنگ (واختلاف) را به هریک از شما بوسیله دیگری بچشاند.»(12)

پیامبراکرم (ص) نیزمی فرماید: « الجماعه رحمه و الفرقه عذابٌ: همگرایی و اتفاق رحمت الهی است و تفرقه وجدایی عذاب.»(13)

اثراین عذاب را به خوبی امروزه ملت های اسلامی مشاهده می کنند و می بینند که بر اثر اختلاف و تفرقه چگونه مورد اهانت و تاخت و تاز قدرت های جهانی و صهیونیست ها قرار گرفته اند، قبله اول آن ها اشغال، کشورهای عراق و افغانستان و... زیرچکمه های قدرت جهانخوارآمریکا  به ویرانه تبدیل شده است اگر کشورهای اسلامی کمترین همگرایی و اتحاد داشتند چنین فاجعه هایی رخ نمی داد و امروز شاهد به خاک و خون کشیدن غزه نبودیم، غزه ای که100 روز است جانانه در برابر تهاجم و تجاوز رژیم جعلی غاصب کودک کش صهیونیستی و متحدان غربی و تروئیکای اروپایی این نظام فاشیستی رو به سقوط مقاومت کرده و در این مقاومت پیروزمندانه متجاوز از 23هزار کشته و بیش از 60هزار زخمی و مجروح داده است.

 باید جامعه عرب خجالت بکشد و شرمنده باشد که غزه را در میانه میدان تنها گذاشته اند و به سازش با صهیونیست ها تن داده اند. اما باید در این یادداشت از عراق و حزب ا... لبنان و یمن به طور ویژه یاد و تشکر نمود که مردانه پشت مردم غزه ایستاده اند و در دفاع از آنان سنگ تمام گذاشته اند و عملا با صیهونیزم      بین الملل و متحدان این رژیم کثیف نامشروع وارد جنگ شده و خسارات فراوانی به منابع انسانی، نظامی و اقتصادی آنان وارد کرده اند که اگر وحدت و انسجام عملی کشورهای عربی وجود داشت قطعا شاهد نتایج درخشان تری در عرصه این جنگ و تجاوز خانمانسوز و ویرانگر بودیم.

اکنون که از عملیات طوفان‌الاقصی وآغاز جنایت‌های رژیم اسرائیل در نوار غزه یکصد روز می‌گذرد؛ تل‌آویو تاکنون به جز نسل‌کشی به هیچ یک از اهداف خود دست نیافته و در مقابل، هزینه‌ ۶۰ میلیارد دلاری، فروپاشی اقتصادی، تلفات چشمگیر نظامیان، موج خودکشی، مهاجرت معکوس و غیره بر این رژیم تحمیل شده‌ است. از آغاز عملیات طوفان الاقصی که هفتم اکتبر2023(۱۵ مهر1402) انجام گرفت، ۱۰۰ روز می‌گذرد؛ عملیاتی که ضعف سیستم اطلاعاتی و امنیتی رژیم اسراییل را برملا و هیمنه هژمونی پوشالی اسرائیل را فرو ریخت.

4ـ تفرقه و مرگ جاهلی

درروایات بسیاری ازشیعه وسنّی نقل شده که عدم شناخت امام زمان هرعصرمساوی با مرگ دردوران جاهلیت است،چرا که امام نظام امّت ومحورجامعه است.جدایی ازجماعتی که براین محورحرکت می کند نیزنوعی مرگ جاهلیت است.

حضرت ختمی مرتبت فرمود:ه «من فارق الجماعه مات میتة جاهلیّه:کسی که ازجماعت جدا گردد، (و راه تفرقه را درپیش گیرد) به مرگ جاهلیت ازدنیا رفته است.» (14)

5 ـ اتحاد راهی به بهشت

ایمان وعمل صالح انسان را به بهشت می رساند، یکی ازبارزترین مصداقهای عمل صالح همگرایی و همدلی است.

پیامبراکرم(ص) فرمود:«من سرّه ان یسکن بحبوحة الجنّه فلیلزم الجماعه: هر که می خواهد در میان بهشت جای گیرد، همراه جماعت شود.»(15)

6ـ شیطان از جماعت به دوراست

هرجا همکاری وهمگرایی وهمدلی باشد شیطان نیزکمتر نفوذ دارد، پیامبراکرم(ص) فرمود: «انّ الشّیطان مع الواحد وهومن الاثنین ابعد؛شیطان با یک تن است وازدو تن دورتراست.»

ودربیان دیگر فرمود: «اثنان خیرٌ من واحدٍ و ثلاثه خیرٌ من اثنین و اربعه خیرٌ من ثلاثةٍ فعلیکم بالجماعه: دو تن از یکی بهتر است و سه تن از دو تن بهتروچهار تن از سه بهتر پس با هم باشید.»(16)

7ـ همگرایی حتّی در غذا خوردن

همدلی واتحاد هم درامورمهم وسرنوشت سازجامعه اسلامی لازم وضروری است وهم درامورعادی و ساده همچون طعام خوردن.

پیامبراکرم(ص) فرمود: «کلوا جمیعاً ولاتفرّقوا فانّ طعام الواحد یکفی الاثنین و طعام الاثنین یکفی الثّلاثه والاربعه کلوا جمیعاً ولاتفرّقوا فانّ البرکه مع الجماعه: باهمدیگر بخورید وازهم جدا مشوید،که غذای یک تن برای دوتن نیزکافی است وغذای دوتن برای سه تن وچهارتن کافی است.با همدیگربخورید و ازهم مپاشید که برکت با جماعت است.»(17)

این روایت نشان می دهد که همگرایی باعث برکت درغذا نیزمی شود.

8 ـ زمینه اتحاد را فراهم کنید

گاه پیامبراکرم(ص) به سفارش هایی می پردازد که زمینه اتحاد وهمدلی را فراهم نموده و ریشه اختلاف را از بین می برد، از جمله فرمود:«استووا ولا تختلفوا فتختلف قلوبکم: با یکدیگر(در مسائل مادّی و مالی) برابرباشید نه مختلف تا دل های شما با هم اختلاف پیدا نکند.»(18) درجای دیگرفرمود:«استووا تستوی قلوبکم وتماسّوا تراحموا: بایکدیگربرابرباشید تادل هایتان برابرشوند وبا هم نزدیک شوید تا مورد رحمت قرار گیرید.»(19)

و گاه زمینه ها و محورهای اتحاد را بیان نموده و عوامل کاذب برتری را نفی می کند: «ایّها الناس انّ ربّکم واحدٌ و انّ اباکم واحدٌ کلّکم لآدم و آدم من ترابٍ انّ اکرمکم عند اللّه اتقاکم لافضل لعربیٍ علی عجمیٍّ الّا بالتّقوی: ای مردم! خدای شما یکی است و پدرتان یکی است، همه فرزند آدمید و او از خاک است. کسی از شما گرامی تر است که پرهیزکارتراست. عرب را بر عجم برتری نیست مگر با تقوا و پرواپیشگی.»(20)

9ـ شیاطین بانیان تفرقه واختلاف

هم شیاطین جنّی وهم قدرتهای شیطانی تلاششان در این است که بین مردم و ملّت ها اختلاف ایجاد کنند تا بیشتر و بهتربرآنها مسلّط گردند وازآنها بهتربهره کشی نمایند.

پیامبر اکرم(ص) فرمود: «انّ ابلیس یضع عرشه علی الماء،ثمّ یبعث سرایاه فادناهم منزلةً اعظمهم فتنه یجیئی احدهم فیقول فعلت کذا و فعلت کذا فیقول ما صنعت شیئاً و یجیی ء احدهم فیقول ما ترکته حتّی فرّقت بینه و بین اهله فیدنیه منه و یقول نعم انت: براستی شیطان تخت خویش را بر آب گذاشته است و سپاهیان خویش را به این سوی و آن سوی می فرستد. هر کس گمراهی بزرگ تری پدید آورد، جایگاهش بدو نزدیک تر است. یکی از آنان می آید و می گوید: «چنین کردم و چنان کردم» شیطان می گوید:«کاری نکرده ای» یکی دیگر می آید و می گوید:«فلان کس را رها نکردم تا میان اوو خویشانش جدایی انداختم،آن گاه شیطان اورابه خود نزدیک می سازد و می گوید:تو چقدر خوبی.»(21)

سيري در سيره عملي وحدت آفرين رسول اكرم(ص)

حضرت ختمی مرتبت تنها گوینده و دعوت کننده به اتحاد و همدلی نبود بلکه سیره و رفتار اوکاملاً در مسیر اتحاد و تقویت همدلی بود که به نمونه هایی اشاره می شود:

1ـ مسجد مرکز وحدت و همدلی

اوّلین اقدام حضرت در مدینه ساختن مسجد بود، مرکز عبادت، وحدت، مشورت و خدمت و قضاوت، تصمیم گیری های کلان، محوریّت مسجد و نماز در سیره تمام انبیاء به چشم می خورد. خداوند اولین نقطه خشکی را کعبه و سپس زمین را از زیر آن گسترش داد، مسجد در هر روز سه تا پنج نوبت محل اجتماع مسلمانان است و هفته ای یکبار در روز جمعه، محل اجتماع بزرگتر آنان می باشد، عمده ترین کاربری های مسجد در صدر اسلام این موارد بود:

مسجد مرکز اسلامی و محل اجتماع مسلمانان، مسجد محل بیت المال و خزانه کشور، مسجد، پناهگاه مردم در مواقع اضطراری و جنگ، مسجد، دادگستری و محل صدور احکام کیفری، مسجد، مجلس شورا و قانونگذاری، مسجد مرکز تعلیم و تربیت، مسجد، کتابخانه و انبار مهمّات، مسجد، آموزشگاه نظامی و تربیت بدنی، مسجد، محل پخش اعانات مالی، مسجد خوابگاه مستمندان، و آسایشگاه سربازان آماده، مسجد، محل نگهداری غنایم و...(22) تمامی این موارد نقش سازنده دراستحکام جامعه اسلامی، وحدت و همدلی و همگرایی مردم دارد.

جالب این است که در هنگام ساخت مسجد نیز وحدت و همآهنگی و مشارکت عمومی تبلور یافته بود. تمام مسلمانان در ساختن و فراهم کردن وسائل ساختمانی شرکت کردند حتی پیامبر اکرم(ص) نیز مانند سایر مسلمانان از اطراف سنگ می آورد.«اسیر ابن صفیر» جلو رفت و عرض کرد: ای رسول خدا اجازده دهید تا سنگ را من ببرم. حضرت فرمود:«اذهب فاحمل غیره؛ برو سنگ دیگری بیاور»این حرکت حضرت باعث ترغیب و تشویق بیشتر دیگران می شد.

یکی از مسلمانان این شعر را خواند:

لئن قعدنا و النبیّ یعمل  فذاک منّا العمل المضلّل: هرگاه  ما بنشینیم و پیامبر کار کند، چنین کاری برای ما موجب ضلال و گمراهی است.

و هنگام کار برای مسجد، شخص پیامبر و تمامی مسلمانان شعاری را تکرار می کردند که تقویت کننده وحدت و همگرایی مسلمانان بود.

آن شعاراین بود:

لاعیش الّا عیش الآخره  اللهمّ ارحم الانصار و المهاجره: زندگی حقیقی همان زندگی آخرت است. پروردگارا بر انصار و مهاجر ترحم بفرما.(23)

2ـ تخریب مسجد تفرقه ساز

دوازده نفرازمنافقان به نام جاریة بن عامر،مجمع بن جاریه،زیدبن جاریه، یزید بن جاریه، ودیعة بن ثابت، خذام بن خالد، عبداللّه بن نبتل، بجاربن عثمان، ابوحبیبة بن ازعر،معتّب بن قشیر، عباد بن حنیف، ثعلبة بن حاطب،(24) مسجدی در مقابل مسجد قبا ساختند که معروف شد به "مسجد ضرار". پایان کار مسجد همزمان شد با بسیج لشکریان اسلام به سوی تبوک پنج نفر از منافقین در شرف حرکت پیامبر اسلام (ص) سراسیمه به محضرش رسیدند و اعلام داشتند که ای رسول خدا ما نمایندگان اشخاصی هستیم که در محل هستند، و مسجد ساخته ایم برای عدّه کمی نیازمند و برای شب های بارانی و سرد زمستانی، و دوست می داریم که پیش ما بیائید و با ما در آن مسجد نماز بگزارید» حضرت پاسخ قاطع را به بعد از مراجعت از تبوک محوّل نمود. وقتی حضرت از تبوک برگشت و به "ذی اوان" فرود آمد خبر آن مسجد و نیّت تفرقه افکنانه بانیان آن به پیامبر وحی شد.

«والّذین اتخذوا مسجداً ضراراً وکفراً و تفریقاً بین المؤمنین و ارصاداً لمن حارب اللّه ورسوله من قبل و لیحلفنّ ان اردنا الّا الحسنی و اللّه یشهد انّهم لکاذبون لاتقم فیه ابدا:(گروه دیگر از منافقین) کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان (به مسلمانان)و(تقویت) کفروتفرقه میان مؤمنان وکمینگاه برای کسی که باخدا وپیامبرش ازپیش مبارزه کرده بود،آنها سوگندیاد می کنندکه نظری جز نیکی(وخدمت)نداشته ایم امّا خداوند گواهی می دهد که آنها دروغگو هستند! هرگز در آن (مسجد) قیام (و عبادت) مکن.»

پس ازنزول آیه پیامبر(ص)"عاصم بن عدی عجلانی" و"مالک بن دختم سالمی" رافراخواند و فرمود:به سوی این مسجد که اهل آن ستمگرند بروید وآن را خراب کنید وآتش بزنید، بعد ازتخریب و آتش، پیامبردستورداد که محل آن رامزبله کرده ودرآن نجاسات ومردارمتعفن بریزند.(25)

چون پدید آمد که آن مسجد نبود / خانه حیلت بُدو دام یهود  

پس نبی فرمود کانرا برکنید /  مطرح خاشاک و خاکستر کنید  

صاحب مسجد، چو مسجد قلب بود /  دانه ها بر دام ریزی، نیست بود  

پس محک زن کار خود ای مردکار /  تا نسازی مسجد اهل ضرار(26)

آری همان پیامبری که برای ایجاد وحدت و همدلی و عبادت خداوندی، مسجد می سازد، وقتی احساس کند مسجد برای تفرقه و جدایی مسلمین ایجاد شده است دستور تخریب آن را می دهد.

این چنین کژ بازئی می باختند /  مسجدی جز مسجد او ساختند  

فرش و سقف و قبه اش آراستند /  لیک تفریق جماعت خواستند  

3ـ ایجادت اخوّت وبرادری

تمرکزمسلمانان در مدینه فصل جدیدی درزندگانی پیامبر پدید آورد، او قبل از ورود به مدینه، فقط در صدد جلب قلوب و تبلیغ آیین خود بود، ولی امروز باید بسان یک سیاستمدار پخته و کارآزموده موجودیت خود و هواداران خود را حفظ کرده و نگذارد دشمنان داخلی و خارجی در صفوف آن نفوذ کنند و وحدت و همگرایی آنان را به خطر اندازد. در این میان سه عامل جامعه آنروز و وحدت آن را با خطر روبرو ساخته بود.

1ـ خطر قریش و عموم بت پرستان شبه جزیره عربستان.

2ـ یهودیان یثرب، که در داخل و خارج شهر زندگی می کردند و ثروت و امکانات زیادی داشتند.

3ـ اختلافی که میان هواداران او و «اوس» و «خزرج» وجود داشت.

مهاجرین و انصار، از آنجا که پرورش یافته در محیط مختلف بودند، در طرز تفکر و معاشرت فاصله زیادی با هم داشتند. وانگهی اوسیان و خزرجیان، که جمعیّت انصار را تشکیل می دادند، صدو بیست سال با هم نبرد کرده و دشمنان خونی یکدیگر به شمار می رفتند ولی پیامبر اکرم تمام این مشکلات را به طرز خردمندانه از هم گشود. او درباره دو مشکل نخست، دست به کارهایی زد که در جای خود بیان شده است.

و مشکل اختلاف هواداران خود را با مهارت خاصی از بین برد وی از طرف خدا مأمور گشت که مهاجرین و انصار را با یکدیگر برادر کند روزی در یک انجمن عمومی در منطقه «نخیله» در حالی که پیامبراکرم(ص) به همراه هفتصد و چهل نفر حضور داشتند جبرئیل نازل شد و فرمود: خداوند میان فرشتگان عقد برادری بسته است، تو نیز بین اصحاب عقد اخوّت به بند«تاخّو فی اللّه اخوین اخوین ؛ دو تا دوتا برادر دینی شوید» و حضرت نیز این دستور را اجرا کرد.

ابوبکر با عمر، عثمان با عبدالرحمان، سلمان با ابوذر، طلحه با زبیر، مصعب با ابو ایّوب انصاری، حمزه با زید بن حارثه،ابودرداء با بلال، جعفر طیار با معاذ بن جبل، مقداد با عمار، عایشه با حفصه، امّ سلمه با صفیّه و شخص پیامبر(ص) با علی(ع) و... عقد اخوّت بستند.(27)

البته این یک دستوری نبوده که مخصوص دوره پیامبر اکرم(ص) بوده باشد، بلکه قرآن آن را به صورت دستورهمیشگی درآورده ومی فرماید: «انّما المؤمنون اخوه فاصلحوابین اخویکم و اتّقوااللّه لعلّکم ترحمون: همانا مؤمنان با یکدیگربرادرند،پس میان برادران خود(درصورت اختلاف ونزاع) صلح وآشتی برقرارکنید و از خدا پروا کنید تا مورد رحمت قرارگیرید.»

آیه مذکور، رابطه مؤمنان با یکدیگرراهمچون رابطه دوبرادردانسته که دراین تعبیرنکاتی نهفته است،از جمله:

1- دوستی دو برادر، عمیق و پایداراست؛

2- دوستی دوبرادر، متقابل است، نه یک سویه؛

3- دوستی دو برادر براساس فطرت وطبیعت است، نه جاذبه های مادی ودنیوی؛

4- دوبرادردربرابربیگانه،یگانه اند و بازوی یکدیگر؛

5- اصل و ریشه دوبرادر یکی است؛

6- توجّه به برادری مایه گذشت وچشم پوشی است؛

7- درشادی او شاد و درغم او غمگین است.(28)

این بحث ادامه دارد...

پانویس‌ها

1- وما خلقت الجن والانس الا لیعبدون.( ذاریات/56)

2- السید محمد باقرالحکیم، الوحده الاسلامیه...، ص29 (خلاصه مضمون).

3- السیّدعلاء الدین المدرس، الامّه الوسط (فی نظره فی تاریخ الخروج السیاسی فیصدرالاسلام)، ص95.

56- شوری/ 13.

4- روح الامین، امت واحده آرمان قرآن، امان، فروردین،اردیبهشت وخرداد 1386،شماره 4.

5-  وحدت، تهیه و تنظیم: اداره پژوهش و نگارش وزارت ارشاد اسلامى، ص 158.

59- نساء / 1.

6- مطهری؛ مرتضى، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص 51.

7- سنن ابى داود، ج 2، ص 624.

8- حجرات / 13.

 9 الی 28-افشار، اسدالله(1393)، تفسیری بر قرائت دینی ازوحدت( براساس آراء واندیشه های اما م خمینی"ره" )، تهران،  سفيرارد هال.

حسینی؛ سید جواد،گفته ها ورفتارهای وحدت آفرین رسول اکرم(ص)،پاسدار اسلام، شهریور1386، شماره 309.

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• وحدت

• وحدت وهمدلی

• پیامبراكرم

• وحدت آفرين

• وحدت مسلمانان

• مسلمانان

• رحمت الهی