حدادعادل مطرح کرد؛

ملتی که تاریخ نمی‌خواند محکوم به تجربه آن است

به گزارش پايگاه خبري تحليلي «نيک رو» به نقل از مهر، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی پنجشنبه ۱۵ تیرماه در همایش یک روزه مدیران کل کتابخانه های عمومی استان‌ها گفت: این جلسه یکی از جلساتی بود که شخصاً علاقه داشتم در آن شرکت کنم. دلیلش هم عشق و علاقه‌ای است که به حوزه کتاب دارم و شما مدیران پرتلاش در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور به خدمت‌رسانی در حوزه کتاب مشغول هستید.

وی افزود: در جمع مدیران نهاد بیشتر از هر چیزی کتاب و کتابخانه مطرح است و نهاد قوی‌ترین مجموعه فرهنگی مدیریت‌شده ملی و حاکمیتی کشور را در اختیار دارد. ما در حوزه کتابخوانی در کشورمان هیچ شبکه‌ای گسترده‌تر از مجموعه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نداریم. این امکان یک نعمت و فرصت و برکت برای ساختن نسلی بهتر از نسل امروز و ایرانی بهتر از ایران امروز است که در اختیار مدیران نهاد قرار گرفته است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تصریح کرد: بهترین شاخص فرهیختگی هر کشور و ملتی کتاب است. هیچ شاخص دیگری به اندازه کتاب معنادار نیست.

قضاوت و تصمیم‌گیری درست در گرو کتابخوانی

رئیس بنیاد سعدی در بخش دیگری از سخنانش گفت: علامت پیشرفت کشورهای دیگر هم، اتصال با کتاب است. در یکی از سفرهایم به روسیه از کتابفروشی معروف و بزرگی در شهر مسکو دیدن کردم. مردم در این کتابفروشی مثل بازار شب عید نمی‌توانستند از کنار هم رد شوند. حیرت کرده بودم این مردم در کتاب و کتابخوانی چه دیده‌اند که اینقدر دنبال کتاب هستند. بنابراین وقتی از این سفر برگشتم یادداشتی نوشتم با این عنوان که «روس‌ها کتابخوان هستند». یا در بعضی سفرهایم به کشورهای دیگر دیدم در کتابخانه‌های دانشگاهی حتی در ساعات پایانی شب جایی برای نشستن وجود ندارد. همه پشت میزها کتاب می‌خوانند و می‌نویسند. واقعیت این است که هر آدمی هر چقدر کتابخوان‌تر باشد آگاه‌تر است. و آگاهی بیشتر به انسان در قضاوت صحیح‌تر کمک می‌کند.

وی افزود: اگر اشخاص ذهن گسترده‌تر و آگاهی بیشتری داشته باشند، تصمیم درست‌تری می‌گیرند و قضاوت بهتری می‌کنند. کتابخوانی به انسان وسعت نظر بیشتری می‌بخشد. با کتابخوانی ذهن انسان از محدودیت خارج می‌شود. تعادل روحی و ذهنی پیدا می‌کند. برخی آگاهی‌ها هست که از راه کتاب خواندن حاصل می‌شود. یکی از آنها آگاهی از تاریخ است. بهترین راه برای اطلاع از تاریخ یک ملت کتابخوانی است. نمی‌شود برای هر واقعه تاریخی فیلم سینمایی با هزینه‌های گزاف ساخت، ولی کتاب تاریخ می‌تواند یک ملت را با گذشته خود آشنا کند.

ملتی که تاریخ نمی‌خواند محکوم به تجربه آن است

حداد عادل گفت: نقل است هر ملتی که تاریخ نمی‌خواند باید آن را دوباره تجربه کند. خیلی از جوان‌های ما از تاریخ گذشته‌شان اطلاع ندارند. امروز خیلی‌ها نمی‌دانند در حالی که اروپا در حال پیشرفت بوده ایران در چه وضعی قرار داشته است؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با اشاره به خاطرات روزنوشت ناصرالدین شاه به عنوان سندی دست اول از وضعیت کشورداری در زمان قاجار افزود: یکی از کسانی که خاطرات روزانه خود را نوشته، ناصرالدین شاه قاجار بوده که ۵۰ سال سلطنت کرده که مصادف با دوران رشد سریع اروپا بود. ناصرالدین شاه از دو ماه بعد از سلطنت تا سه روز قبل از ترور، خاطرات روزانه‌اش را نوشته است. حدود ۱۰ هزار صفحه از او موجود است که حدود ۹۰ درصدش تصحیح و چاپ شده است. حال تصور کنید شاهی وقایع روزانه خود را به دست خود یا به املای دیگران نوشته است. این چقدر می‌تواند ما را با تاریخ زمان خودمان آشنا کند که در کشور چه می‌گذشته است. چند نفر را می‌شناسید این مجموعه را خوانده باشد؟ این یک سند تاریخی از هویت کشور ما است. سندی از پادشاهی است که برای ما از روزگارش و کشورداری‌اش برای ما نوشته است. دوران مشروطه، آغاز سلطنت پهلوی اول و دوم و… موضوعاتی است که ما کمتر از آن می‌دانیم. جوانان ما نمی‌دانند در این دوران بیگانگان در کشور ما چه کردند و رجال سیاسی در ایران چه کسانی بودند؟ چقدر افرادی را سراغ دارید که اینها را بداند و با این موضوعات آشنا باشد؟ نسلی که تاریخ نداند نمی‌تواند بفهمد به چه سمتی باید حرکت کند و آینده‌اش را چگونه باید ترسیم کند.

وی گفت: کتاب و کتابخوانی عنصر بسیار مؤثری در ساختن شخصیت افراد است. اگر ذهن خودتان را بکاوید ارزش‌ها، باورها و اصولی که شخصیت شما بر آن بنا شده مربوط به کتاب‌هایی است که از کودکی و نوجوانی و جوانی خوانده‌اید.

شیرینی زبان فارسی را باید در کام کودکان و نوجوانان بچشانید

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه ضروری است کودکان و نوجوانان را با زبان فارسی آشنا کرد، گفت: شیرینی زبان فارسی را باید در کام کودکان و نوجوانان بچشانید. اگر شعر و ادبیات فارسی تقویت شود و کسی که در این حوزه رشد کند، علاقه‌اش به خواندن هر کتابی بیشتر می‌شود. بر روی شعر فارسی خیلی کار کنید. امروز جای تأسف است کسی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود و نتواند دو بیت شعر بخواند یا در حافظه چیزی نداشته باشد. ادبیات درِ باغ سبزی به سوی باغ پردرخت کتاب است. آسان‌ترین، جذاب‌ترین و شیرین‌ترین مسیر برای کشاندن بچه‌ها به سوی کتابخوانی است.

وی افزود: باید به هر بهانه‌ای کودکان و نواجوانان را به کتابخانه کشاند. این کار حتی از طریق مشارکت و هم‌افزایی با مدارس امکان‌پذیر است. باید از فصل امتحانات بیشترین استفاده را کرد. برخی کتابداران از این موضوع ناراحتند؛ می‌گویند فصل امتحانات سالن مطالعه کتابخانه پر است اما کتاب‌های ما را نمی‌خوانند و در باقی روزهای سال کتابخانه خلوت‌تر است. من معتقدم همین هم خوب است که در کتابخانه حضور داشته باشند. باید از این فرصت برای رفیق شدن با اعضا استفاده کرد و به کتاب خواندن تشویقشان کرد. کار دیگر این است که کتابخانه برای قشر ضعیف و کم‌درآمد جای خوبی باشد. امروز کتاب خیلی گران شده است و کتابخانه‌ها باید به کمک مردم بیاید. با شرایط سخت اقتصادی، سهم کتاب روز به روز در سبد هزینه خانوار کم‌تر شده است.

باید برای رواج کتاب و کتابخوانی در نسل جوان تدبیر کرد

حداد عادل با اشاره به اینکه امروز بیش از هر زمان دیگر نیاز داریم مردم را به کتابخوانی تشویق کنیم، گفت: یکی به دلیل وجود فضای مجازی است که در ذائقه مردم تغییراتی ایجاد کرده است. پیام‌های کوتاه دوسطری و سه‌سطری متکثر، متنوع و پشت سر هم از هزار منبع به چشم مخاطب امروز می‌آید. گویی اطلاع‌رسانی است تا خواندن. بیشتر ضربه زدن به ذهن است تا وادار کردن به اندیشیدن. باید برای رواج کتاب و کتابخوانی در نسل جوان تدبیر کرد.

حداد عادل در پایان خطاب به مدیران نهاد گفت: امروز یک عاشق کتاب به دیدار خادمان کتاب آمده است. سعی کنید نسل جوان را طوری تربیت کنید که عاشق کتاب شوند.

اهدای کتابخانه شخصی با ۴۰ هزار نسخه کتاب

حداد عادل در این نشست در خصوص حضور کتاب در زندگی شخصی خود گفت: از اولین باری که با هزینه شخصی برای خود کتاب خریدم، ۶۶ سال می‌گذرد. یادم می‌آید کلاس هفتم بودم که عیدی‌هایم، که ۱۴ تومان بود را جمع کردم و تنهایی برای خرید کتاب به خیابان جمهوری و راسته کتابفروش‌ها رفتم و همه پولم را برای خرید کتاب دادم. امروز در خانه حدود ۴۰ هزار جلد کتاب دارم و قصد دارم مجموعه شخصی خود را به مؤسسه‌ای فرهنگی اهدا کنم. این مجموعه حاوی کتاب‌های نادری است که شاید هیچ کجای ایران یافت نشود؛ کتاب‌های خارجی که خودم با گشتن در کوچه پس‌کوچه‌های لندن، نیویورک و… پیدا کرده‌ام؛ کتاب‌های هنری، کتاب‌هایی که در زمان ریاست مجلس هدیه می‌گرفتم؛ همه و همه را با نیت اینکه روزی کتابخانه‌ام را به کتابخانه‌ای عمومی تبدیل کنم، نگه داشتم.

وی افزود: برای خواندن کتاب، عادت دارم قلمی به دست بگیرم و حین خواندن با مؤلف گفتگو کنم؛ یادداشت‌هایی در حاشیه کتاب می‌نویسم. کتاب‌خوان‌تر از من مقام معظم رهبری هستند. ما پیش ایشان، هیچ هستیم. ایشان دقیق هستند و با عشق و علاقه می‌خوانند و پس از اتمام کتاب، یک صفحه درباره کتاب و ویژگی‌های آن می‌نویسند. شهید مطهری نیز به صورت فعال کتاب می‌خواند؛ یادم می‌آید از ایشان که کتاب امانت می‌گرفتم می‌دیدم ایشان نیز در حاشیه کتاب‌ها می‌نویسند و من حاشیه‌نویسی در کتاب و خواندن فعالانه را از ایشان آموختم.

• غلامعلی حداد عادل

• رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی

• شیرینی زبان فارسی

• رواج کتاب و کتابخوانی

• کتابخانه شخصی