مهم ترین دغدغه عکاس دوران دفاع مقدس

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، نقش عکاسی در شکل‌دهی به درک ما از جهان غیرقابل انکار است و یکی از حوزه‌های خاصی که در آن تأثیر بسیار زیادی داشته است، مستندسازی در حوزه  جنگ‌ها است.

تصاویر دارای توانایی فوق العاده‌ای برای انتقال مؤثراحساسات، تجربیات و واقعیت‌های خشن جنگ هستند و در نهایت ما را قادر می‌سازند که واقعاً تلفات انسانی عمیق این درگیری‌ها را درک کنیم. عکاسان جنگ نقش مهمی در این فرآیند ایفا می‌کنند، زیرا آنها جان خود را به خطر می‌اندازند تا بتوانند چنین تصاویری را ضبط و ثبت کنند.

بنابرنظرکارشناسان وخبرگان این رشته؛ عکاسی جنگ، یکی از دشوارترین و مخاطره آمیزترین کارهای جامعه عکاسی است که کمترافرادی تمایل دارندکه دراین حوزه کارکنند ولی دفاع مقدس ما داستان ها و معادلات را به هم زد، و افرادی وارد این عصر شدند که با عشق و علاقه در این حوزه کار کردند.

بهرام محمدی فرد، عکاس گرانقدر ایرانی از زمره همان عکاسان بشمار می‌آید. او دارای پیشینه جذابی است که در زمان جنگ عراق و ایران (1359 تا 1367) که در جمهوری اسلامی به آن دفاع مقدس می گویند، تصاویری جذاب به ثبت رسانده است. علیرغم مشارکت های قابل توجه خود، او متواضعانه تصریح می کند که خود را به عنوان یک عکاس جنگ تعریف نمی کند.

محمدی‌فرد که شجاعانه دربرخی ازخطرناک‌ترین مناطق درگیری زمان جنگ کارکرده است،روز دوشنبه18 شهریورماه سال جاری درگفت‌وگو با تهران تایمز، مهمترین دغدغه‌اش را حفظ تاریخ غنی کشور با عکس‌های جذاب تأثیرگذار بیان کرد. او در این مصاحبه می گوید: "مهمترین کیفیت یک عکاس جنگ در توانایی آنها برای محافظت از اهمیت تاریخی دوره زمانی است که آنها مستند می کنند." بنا به اهمیت این مصاحبه و این که درهفته دفاع مقدس قرارداریم؛ ترجمه  این گفت و گو را در ذیل تقدیم خوانندگان گرامی پایگاه خبری تحلیلی نیک رو می نمایم.

وی افزود: برای این که یک عکاس جنگ مؤثرباشیم، دسترسی به بستررسانه‌ای گسترده وتیم و زیرساخت حرفه‌ای بسیار مهم است که متأسفانه این امر هم در گذشته و هم در زمان حال در ایران کم بوده است.

علاقه محمدی فرد به عکاسی در سن 16 سالگی شعله ور شد، زیرا او از خانواده‌ای با سابقه هنری قوی بود. در دوران انقلاب اسلامی شروع به عکاسی برای خود کرد وپس ازپیروزی انقلاب به روزنامه جمهوری اسلامی پیوست و به عنوان عکاس مطبوعاتی در این روزنامه مشغول به کار شد که بیشتر کارهایش مربوط به جنگ عراق و ایران بود.

سربازان وداوطلبان ایرانی را که شجاعانه وارد میدان نبرد شدند بسیار تحسین می‌کردم و نیروی محرکه اصلی تلاش‌های هنری من این بود که به طور واقعی جوهر و روح تزلزل ناپذیرآنها را درپرتره‌هایم به تصویر بکشم.

 وی خاطرنشان کرد: من کاملاً اسیر داوطلبان جنگ شدم و قبل از اینکه بدانم؛ این سربازان شجاع، قهرمان نهایی و بلا منازع من شدند و در جان و دل من ریشه دواندند و وجودم را تسخیرکردند.

وی در بخش دیگر این گفت و گو خاطرنشان کرد: با احساس وحدت عمیق با مردان خارق‌العاده‌ای که در تاریخ این سرزمین اثری ماندگار بر جای گذاشته‌اند، من را به پیوستن به جنگ سوق داد.

وی تصریح کرد: ما فعالانه در یک جنگ بین المللی عجیب و غریب و سورئال که استکبار جهانی با متحدانش  علیه ایران ترتیب داده بودند شرکت داشتیم که درکنار هم رشد ونضج می یافتیم و معتقدم نسلی که از جنگ شکل گرفته، واقعاً بی نظیر است.

توجه دقیق به تاریخ در عکاسی جنگ بسیار مهم است و یک عکاس جنگ باید ماهرانه بافت تاریخی دورانی را که در آن قرار گرفته است به تصویر بکشد.

او می گوید: عوامل مهم برای هر عکاس جنگی، دست نخورده نگه داشتن اصالت تاریخ آن دوران می باشد که از موارد انکارناپذیر است.

 او تأکید کرد که مهمترین جنبه، بیش ازهرچیز، زنده ماندن یک عکاس جنگ برای انجام وظایف خود در منطقه جنگ زده است.

او توضیح دادکه امروزه ازاهمیت فرهنگی نقش عکاس جنگ کاسته شده است وازسوی دیگرهمکاران بیشماری در این دوران شرایط سخت اقتصادی، خود را در تنگنای مالی وخیم می بینند.

او قویاً طرفداراین است که مقامات باید به رسمیت شناختن ارزش عظیمی که در عکاسی جنگ تعبیه شده است را دراولویت قرار دهند، وعلاوه براین، گام‌های ملموسی در جهت اعطای شناخت آکادمیک و تاریخی به آنها بردارند.

عکاسان جنگ باید تأثیر علمی و تاریخی قوی تری داشته باشند تا تجربیات خود را به طور مؤثر حفظ کرده و به نسل های آینده منتقل کنند.

وی تأکید کرد: نسل جوان کنونی به دلیل دوران دیجیتال به اندازه نسل های قبلی خود کوشا نیستند و به نظر می رسد نسل جوان فاقد تاب آوری است.

با این حال، من اعتقاد راسخ دارم که همانطور که نسل ما خود را وقف دفاع از سرزمین خود کرد، جوانان امروز نیز غافل نیستند و اطمینان کامل دارم که قهرمانان واقعی خود را کشف خواهند کرد.

او خاطرنشان کرد: پس از مدت‌ها سکوت، سرانجام تصمیم گرفتم عکس‌هایم را همراه با متون مختصر و در عین حال تأثیرگذار در پلتفرم‌های دیجیتال به اشتراک بگذارم و پاسخ‌ها بسیار مثبت بوده است.

در میان تمام آثارم، بدون شک مجموعه عکس‌های پرتره‌ام مورد علاقه‌ام است، زیرا این تصاویر کلوزآپ جوهر شخصیت‌های قهرمان را به تصویر می‌کشند و مرا به روزهای پرتلاطم جنگ منتقل می‌کنند و من را در کل فضایی که آنها را احاطه کرده است، غرق می‌کنند.

عکس های جنگی قابل توجه این هنرمند به تازگی در کتابی که توسط انجمن عکاسان دفاع مقدس و انقلاب منتشر شده، به نمایش درآمده است.

 اوآرزو داردکه این نشریه الگویی برای همه عکاسان جنگ باشد تا کتاب‌هایشان را در قالب‌های متنی و تصویری مختلف درحالی که هنوززنده‌اند منتشرکنند و اطمینان حاصل شودکه اصالت تصاویرشان پایدار است.[1]
 

شایان ذکر است که گویی ۱۵۰ نفر از عکاسان خود را در جنگ تحمیلی از دست دادیم که نام و نشانی از آنها باقی نمانده باشد. این عکاسان دفاع مقدس خدمات ارزنده در دوران دفاع مقدس داشته‌اند و آثارماندگاری را خلق کرده‌اند. افرادی بودند که دوربین به دست در جبهه با عشق و علاقه صحنه های مختلف را ثبت کردند،ما اگربخواهیم ازاین افراد تقدیرکنیم قادر به آن نیستیم، اما باید مسئولان حوزه دفاع مقدس از رشادت های این بزرگواران در طول 8 سال جنگ تحمیلی تقدیر بعمل آورند و برای دغدغه آنان جدی وارد صحنه شوند و مشکلات معیشتی و اقتصادی ایشان را حل نمایند. این عزیزان یادگاران دوران دفاع مقدس هستند که حقایق جنگ را به تصویر کشیده اند و تصاویرجنایات و تجاوزات آشکار دشمنان را به این مرز و بوم در سطح دنیا منتشر نموده و رسوا کرده اند.   
 

بنا برفرمایشات مقام معظم رهبری دفاع مقدس گنجینه بسیار ارزشمندی است که ملت ما می تواند مدت ها ازتجربیات آن استفاده کند و حرف بسیاری  برای بیان آن در دنیا داشته باشد و قطعا عکاسان دوران دفاع مقدس در این مهم نقش بسیار مهمی داشته که به سهم خودآن را با رشادت و شجاعت و جسارت ادا کرده اند؛ ونظام هم باید قدردان زحمات این سلحشوران جبهه هنری فرهنگی باشد که درنوع خود خدمات ارزنده ای برای ثبت حقانیت ایران در سطح بین المللی انجام داده اند.
 

مسلما لازم به یادآوری نیست که؛ عکاس دارای قدرت انتقال بسیار بالایی است و هنر او اکنون تبدیل به یک رسانه بین‌المللی قدرتمند شده است که توانایی تغییر و تحولی عظیم در تمام ابعاد و زمینه‌ها از جمله سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و... را دارد و عکاس می‌تواند  بدون واسطه با مخاطب خود سخن بگوید.
 

درخاتمه یک جمله می گویم و آن این که مراقب باشیم عکاسان دفاع مقدس درگمنامی به سرنبرند وآنان را با سیاست های غلط خود منزوی و خانه نشین ننماییم.
 

درود برعکاسان عزیزصادق وطن دوست که ایران را دردوران سخت دفاع مقدس تنها نگذاشتند وتا پای جان با هنرشان از این مرز و بوم دفاع کردند و خباثت، جنایات، شرارت ها و پستی های استکبار غرب و دشمنان قسم خورده ایران را در سطح دنیا رسوا و برملا نمودند.
 

پی‌نوشت:
1- Aboutalebi. Samaneh. Through the lens of a war photographer: capturing the history and heroes of Iran-Iraq war. Translator: Asadollah Afshar.  Tehran Times (TT ). August 29, 2023 - 16:22

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• مستندسازی در حوزه جنگ‌

• عکاسان جنگ

• عکاسی جنگ

• بهرام محمدی فرد

• عکس‌

• جنگ تحمیلی

• دفاع مقدس

• عکاسان دفاع مقدس