28می؛ کدام رقیب پیروز است؛ اردوغان یا قلیچداراوغلو؟

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، شورای عالی انتخابات ترکیه تأیید کرد که انتخابات ریاست‌جمهوری روز 14 می به دور دوم کشید و هیچ یک از رقبا، اردوغان، رئیس جمهور فعلی و قلیچداراوغلو، نامزد اصلی اپوزیسیون، به آستانه 50 درصد برای پیروزی کامل نرسیدند و در نتیجه نامزد برگزیده ریاست جمهوری در دور دوم در 28 می( یکشنبه 7 خرداد) تعیین خواهد شد.  

همزمان انتخابات پارلمانی برای انتخاب 600 نماینده مجلس شورای ملی بزرگ ترکیه- که برای یک دوره پنج ساله می‌باشد- برگزار شد.[1]
رقابت تنگاتنگی بین رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور و کمال قلیچدار اوغلو، رئیس حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری خواه خلق (CHP) برگزار شد.
نامزد سوم سینان اوگان برای آرای ملی گرایان درخواست داد و محرم اینجه، نامزد چهارم ریاست جمهوری از رقابت‌های انتخاباتی که در روز یکشنبه 14 مه برگزار شد، انصراف داد.
 

لازم به ذکر است دور نخست انتخابات تركيه با مشاركت ۸۶.۹۹ درصد واجدين شرايط به انجام رسيد و آقاي اردوغان با ۴۹.۵ درصد آرا و آقاي كمال قليچداراوغلو با۴۴.۸۹ درصد آرا به ترتيب حايزين اكثريت آرا شدند.  در اغلب نظرسنجي‌ها آقاي اردوغان حدود ۴۳ تا ۴۵ درصد آرا و آقاي كمال قليچداراوغلو حدود ۴۷ تا ۴۹ درصد آرا را به خود اختصاص مي‌دادند و حتي چند نظرسنجي احتمال پيروزي آقاي اوغلو در دور نخست را داده بودند.
 

با توجه به حاشیه ها، آرای  5.25 درصد ریخته شده در سبد اوگان[2] کمک بزرگی به اردوغان یا قلیچداراوغلو خواهد بود.[3]
اوگان از سیاست خارجی پرهزینه اردوغان به ویژه نزدیکی ترکیه به روسیه و دوری آن از غرب انتقاد کرده و قول روابط نزدیکتر با کشورهای غربی را داده است. پس از خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 ترکیه از روسیه در سال 2019، ایالات متحده ترکیه را از برنامه جت‌های جنگنده اف-35 حذف کرد.
اردوغان 69 ساله، بنیانگذار و رهبر حزب حاکم عدالت و توسعه، از سال 2014 به عنوان دوازدهمین رئیس جمهور این کشور را رهبری می‌کند. او از سال 14-2003 به عنوان نخست وزیر و از سال 8-1994 به عنوان شهردار خدمت کرده است.
قلیچداراوغلو، 74 ساله، برای اولین بار به عنوان یک بلوک شش حزبی از احزاب مخالف که از او حمایت می‌کنند، شانس انتخاب شدن در مرحله دوم را دارد. او همچنین با حروف اول خود KK، یک اقتصاددان، کارمند دولتی بازنشسته، و سیاستمدار سوسیال دموکرات است. او رهبرCHP است و از سال2010رهبر اپوزیسیون اصلی در ترکیه بوده است. او از سال 2002 تا 2015 به عنوان نماینده پارلمان در حوزه دوم انتخاباتی استانبول و از سال 2015 به عنوان نماینده منطقه دوم انتخاباتی ازمیر خدمت کرده است.
 

میزان مشارکت
دقایقی قبل از افتتاح رسمی رأی‌گیری روز یکشنبه 14 می در سراسر کشور در ساعت 8 صبح (تا 5 بعد از ظهر)، بسیاری از رأی‌دهندگان از قبل در مدارس و برخی مؤسسات عمومی در بزرگترین شهر های ترکیه مانند استانبول و آنکارا(پایتخت)  با داشتن 15.4 میلیون نفر جمعیت؛ صف کشیده بودند.
نزدیک به 89 درصد از بیش از 64 میلیون واجد شرایط رای در ترکیه روز دوشنبه برای انتخاب رئیس جمهور و پارلمان رای دادند.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، مشارکت بالای مردم را پیروزی دموکراسی در کشور همسایه خواند و نشریه اکونومیست آن را مهم‌ترین انتخابات سال ۲۰۲۳ اعلام نمود.
در ترکیه بیش از 60 میلیون واجد شرایط رای دادن وجود داشت، از جمله نزدیک به پنج میلیون رای دهنده که برای اولین بار رای می‌دادند، و تخمین زده می‌شود که 5.3 درصد از رای دهندگان ترکیه برای رای دادن در خارج از کشور ثبت نام کرده‌اند.
 

احمد ینر، رئیس شورای عالی انتخابات (YSK) می‌گوید 1,817,010 رأی در خارج از کشور به صندوق‌ها ریخته شد و تنها 30.8 درصد از این صندوق‌ها تا صبح روز سه شنبه 16 می باز شده بود.
به گزارش یورونیوز، انتخاب حدود 3.4 میلیون رأی دهنده در خارج از کشور - عمدتا در اروپا و به ویژه در آلمان - در تصمیم گیری برای نتیجه انتخابات یکشنبه و همچنین دور دوم بسیار مهم بود. رأی دهندگان ترک در اروپا در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 از اردوغان حمایت کردند که 60 درصد آرای آنها را به دست آورد.
در همین حال، اردوغان بر تحویل خودروهای برقی بومی توسط خودروساز توگ، اولین خودروی برقی ترکیه و اولین خودروی ساخته شده توسط صنعت خودروی ترکیه در اوایل آوریل و درست پیش از انتخابات تأکید کرد. این سازنده EV قصد دارد صادرات خود را به اروپا از پایان سال 2024 آغاز کند.
 

اردوغان روز دوشنبه 15می با آغاز محموله‌های مورد انتظار، رسماً اولین مالک خودروی الکتریکی بومی شد. بسیاری این را ترفند اردوغان برای حفظ حمایت خود در اروپا و خارج می‌دانند.
حزب عدالت و توسعه و اردوغان مدتهاست که از سیاست تبدیل ترکیه به ریاست اجرایی و جایگزینی سیستم پارلمانی موجود حمایت کرده‌اند. هنگامی که اردوغان در آوریل 2018 خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد و پیروز گشت، خواستار تغییرات در قانون اساسی گردید که با این تغییرات؛ اختیارات قانونگذاری پارلمان را کاهش داده و از سوی دیگر قدرت اجرایی و اختیارات رئیس جمهور را افزایش دادند.
 

چالش‌ها
چالش‌های اردوغان در دوران تصدی ریاستش بر دولت:
1-یکی مسئله مقابله دولتش با زلزله 6 فوریه بود.
2- دیگری چالش‌های اقتصادی از جمله تورم بالا و افزایش نرخ ارز و ضعیف شدن پول ملی نیز بود. لیر در روز دوشنبه 15می پس از رسیدن به 19.70 در معاملات قبلی، در 19.66 در برابر یک دلار آمریکا بود که ضعیف ترین آن از زمان ثبت رکورد 19.80 در مارس امسال پس از زلزله به حساب می‌آید.
3-در جنگ اوکراین، ترکیه بی طرف مانده است و همزمان با روسیه و اوکراین نیز همکاری کرده است.
4- فنلاند به عضویت ناتو درآمده است، اما درخواست سوئد تا قبل از نتیجه نهایی انتخابات ترکیه متوقف خواهد ماند. [4]
 

در هرحال با توجه به شرایط داخلی و بین‌المللی ترکیه؛ اولا آنچه از رأی دور دوم در دو هفته بعد به دست خواهد آمد موضوعی است که هر دو نامزد رقیب رقابت تنگاتنگی را که حفظ کرده‌اند با هم خواهند داشت. و مسلما این سخت ترین نبرد انتخاباتی اردوغان بوده و رأی دهندگان ترکیه به زودی در مورد این انتخابات  تصمیم نهایی را خواهند گرفت؛ ثانیا فاصله کم بین دو نامزد اصلی این گمانه زنی را به وجود آورده است که اردوغان ممکن است در صورت شکست، در انتخابات دخالت کند و نتایج را به چالش بکشد یا حتی از پایبندی و پذیرش نتایج حاصله امتناع کند و کشور را وارد بحران نماید. باید منتظر ماند تا نظاره گر باشیم در تاریخ 28 مه (یکشنبه؛ 7 خرداد) رئیس‌جمهور ترکیه بین «رجب طیب اردوغان» و «کمال قلیچداراوغلو» چه کسی خواهد بود و چه کسی انتخاب خواهد شد؛ اردوغان یا قلیچداراوغلو؟ و آیا هردو خصوصا اردوغان پس از شکست تن به قاعده دموکراسی خواهند داد و به قانون تمکین خواهند نمود؟! یا ترکیه را با چالش و بحران سیاسی مواجه خواهند ساخت!
 

پی‌نوشت:  

[1] - روز یکشنبه 14 می انتخابات دیگری نیز برگزار شد، انتخابات پارلمانی که تحت‌الشعاع انتخابات ریاست‌جمهوری بود. نتیجه انتخابات پارلمانی حاکی از این است که با وجود کاهش سهم آرای حزب عدالت و توسعه، حزب حاکم، از ۴۲.۵ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۳۵.۷ درصد در انتخابات ۲۰۲۳، ائتلاف جمهور به رهبری این حزب، با کسب حداقل ۳۲۲ کرسی، همچنان اکثریت پارلمان را در اختیار خواهد داشت. بدین‌ترتیب، با وجود رشد ۳ درصدی آرای حزب جمهوری خلق، ائتلاف ملت به رهبری حزب جمهوری خلق، ۲۱۳ کرسی را تصاحب کرد. حالا باید دید که نتیجه انتخابات مجلس روی تصمیم رأی‌دهندگان در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری تاثیرگذار خواهد بود؟
 [2] - سینان اوغان، یک آکادمیسینِ ملی‌گرایِ محافظه‌کارِ اهل شهر ایغدیر ، بود. او در سال ۲۰۱۲ از حزب راست افراطیِ حرکت ملی‌گرا وارد مجلس شد.  سینان در سال ۲۰۱۶ با همراهی گروهی در درون حزب، به رهبری مرال آکشنر، خواستار برگزاری انتخابات درون حزبی و کنار رفتن دولت باغچه‌لی، رهبر کهنسال حزب حرکت ملی‌گرا شد. اما این حرکت درون حزبی شکست خورد و او به همراه با مرال آکشنر و امید اوزداغ از حزب حرکت ملی‌گرا اخراج شدند. اگرچه با تأسیس حزب نیک در پاییز ۲۰۱۷ انتظار می‌رفت که اوغان در رده رهبری این حزب قرار گیرد اما ترجیح داد تا پس از انشعاب امید اوزداغ از حزب نیک و تشکیل حزب ظفر که مهم‌ترین خواسته‌اش اخراج اتباع خارجی از ترکیه است، فعالیت حزبی خود را از سر بگیرد. او در انتخابات دیروز به عنوان کاندیدای حزب ظفر و ائتلاف راست افراطیِ «پدر» شرکت کرد و با کناره‌گیری محرم اینجه ، سبد رأی شهروندان معترضی را به سوی خود جلب کرد که اگرچه نسبت به عملکرد آقای اردوغان معترض هستند و خواستارِ تغییر اما به هر دلیلی حاضر به رأی دادن به قلیچداراوغلو نیز نیستند. ( رقابت ناتمام در ترکیه. رسالت: چهارشنبه 27 اردیبهشت ماه 1402- شماره  10587)
[3] - در چنین شرایطی، صحبت از ۳ میلیون رأیی به میان آمد که در مناطقی که عمده ساکنانش طرفدار حزب جمهوری خلق بودند، به صندوق‌ها ریخته شده بود ولی ناظران حزب عدالت و توسعه مدام نسبت به نتایج شمارش آنها اعتراض می‌کردند و مانع از امضای صورت‌جلسه نهایی می‌شدند؛ به طوری که آرای برخی از این صندوق‌ها تا ۱۱ بار بازشماری شد. رهبران حزب جمهوری خلق امیدوار بودند که با افزوده شدن نتایج شمارش آرا  در این صندوق‌ها نسبت رأی  قلیچداراوغلو از ۵۰ درصد بگذرد و شکست آقای اردوغان قطعی شود.اما در نهایت، نتایج تغییر فاحشی نکرد تا اردوغان در سخنرانی سنتی‌اش که از بالکن ساختمان مرکزی حزب عدالت و توسعه در آنکارا ایراد می‌کند، برای نخستین بار پس از ۲۱ سال، حرفی از پیروزی قاطع خود نزند. ( رقابت ناتمام در ترکیه. رسالت: چهارشنبه 27 اردیبهشت ماه 1402- شماره  10587)
[4]-Parviz, Salman.Turkey elections head for a runoff. Translator: Asadollah Afshar. TEHRAN Times / May 16, 2023 - 21:6
 

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• انتخابات ترکیه

• قلیچداراوغلو

• رجب طیب اردوغان

• کمال قلیچدار اوغلو

• دور نخست انتخابات تركيه

• ایالات متحده ترکیه

• سامانه دفاع هوایی اس 400

• رهبرCHP

• ناصر کنعانی

• صنعت خودروی ترکیه

• جنگ اوکراین

• روسیه و اوکراین

• کمال قلیچداراوغلو

• اردوغان یا قلیچداراوغلو