برداشتی از اخلاق مدیریت در قرآن (۱۵)

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»،

۱۶. پرهیز از تصمیم‌های خلاف قانون
یکی از آسیب‌هایی که مدیران را تهدید می‌کند تصمیم‌های خلاف قانون است. این تصمیم‌های خلاف قانون می‌تواند انگیزه‌های مختلف داشته باشد. گاه با انگیزه‌های شخصی برای دستیابی به برخی منافع است و گاه بر اثر فشار کسانی است که به دنبال منافع شخصی خویش‌اند. در چنین شرایطی مدیر با پرهیز از منفعت‌طلبی شخصی و ایستادگی در برابر خواسته‌های زیاده‌خواهان می‌تواند نظام اداری را از هرگونه آسیب احتمالی حفظ نماید.
نکته‌‌ بسیار مهم و قابل توجه این است که اگر مدیران در اجرای قانون قاطعیت داشته باشند و در هیچ شرایطی تسلیم خواست قانون‌شکنان نشوند، به مرور این موضوع در جامعه انعکاس می‌یابد و همه متوجه خواهند شد که این این دسته از مدیران اهل تخلف و قانون‌شکنی نیستند و در نتیجه از خیلی از فشارهای افراد سودجو و متخلف و به طور کلی آن‌ها که می‌خواهند با دور زدن قانون منافعشان تأمین شود نجات می‌یابند، چرا که افراد متخلف و قانون‌شکن و قانون‌گریز زمانی از مدیری درخواست‌های خلاف قانون می‌کنند که یا سابقه‌ قانون‌شکنی از  او داشته باشند یا احتمال دهند که این مدیر اهل قانون‌شکنی است. مدیرانی که اهل قانون هستند و به شدت از تصمیم‌های خلاف قانون پرهیز می‌کنند به راحتی کار مدیریتی خود را دنبال می‌کنند و خود را از خیلی از سفارش‌ها و توصیه‌ها رها می‌کنند. برخلاف آنانکه در برابر قانون‌شکنان انعطاف دارند و زود تسلیم می‌شوند و یا در حالت رو‌دربایستی به خواسته‌های غیرقانونی تن در می‌دهند.
به عبارتی باید گفت: «نه» گفتن در برابر تقاضا‌های خلاف قانون، شجاعت می‌خواهد و اگر کسی این شجاعت را نداشته باشد خیلی زود دچار مشکل خواهد شد. تأکید و سفارش قرآن به پیامبر اسلام به عنوان مدیر جامعه نیز ایستادگی در برابر خواست غیر‌قانونی افراد و تأکید بر اجرای دستورات صادره است.
ایمان راسخ مدیر به خداوند و ترس از عذاب الهی به خاطر زیر پا گذاشتن قانون و تبعیت از خواست زیاده‌خواهان، موجب می‌شود که مدیر خود را همواره در محضر خدا ببیند و دست به قانون‌شکنی نزند.
در همین رابطه قرآن مجید می‌فرماید:
«و اِذا تتلی علیهم آیاتنا بیّناتٍ قالَ الْذینَ لا یرجونَ لقاءنا إئتِ بِقُرْآنٍ غیرِ هذا اَوْ بَدَّلْهُ قُلْ ما یکون لی اَنْ اُبَدَّلَهُ مِنْ تلقاء نفسی اِن اَتّبعُ اِلّا ما یوحی اِلیَّ اِنّی اَخاف اِنْ عصیتُ رَبّی عذاب یوم عظیمٍ». (یونس[10]/15)
[و چون آیات روشن ما بر آنان خوانده شود، آنانکه به دیدار ما امید ندارند می‌گویند: «قرآن دیگر جز این بیاور، یا آن را عوض کن». بگو: «مرا نرسد که آن را از پیش خود عوض کنم. جز آنچه را که به من وحی می‌شود، پیروی نمی‌کنم. اگر پروردگارم را نافرمانی کنم، از عذاب روزی بزرگ می‌ترسم].
نکته جالب اینکه در آیه اشاره شده که نافرمانی از قوانین الهی عذاب اخروی را نیز به دنبال دارد.
در جای دیگر نیز که مخالفان از پیامبر جعل قوانینی خود‌سرانه را می‌خواهند خداوند می‌فرماید: بگو که من فقط از وحی پیروی می‌کنم:
 «وَ اِذا لَمْ تَأتِهِم بِآیهٍ قالوا لولا اجْتَبیتَها قل اِنَّما اتّبعُ ما یوحی اِلیَّ مِنْ رَبّی هذا بصائِرُ مِنْ ربکم و هُدیً و رحمهٌ لِقومٍ یؤمنونَ» (اعراف[7]/203)
[و هرگاه برای آنان آیاتی نیاوری می‌گویند: «چرا آنان را خود بر‌نگزیدی؟» بگو: «من فقط آنچه را که پروردگارم به من وحی می‌شود پیروی می‌کنم. این قرآن رهنمودی است از جانب پروردگار شما و برای گروهی که ایمان می‌آورند هدایت و رحمتی است].
نتیجه اینکه قانون‌گرایی و ایستادگی در مقابل قانون‌شکنی، می‌تواند مدیر را از بسیاری از انحرافات و تخلفات باز بدارد.

دکتر نصرالله شفیعی

• تصمیم‌های خلاف قانون

• خلاف قانون

• قانون

• مدیران

• منفعت‌طلبی