توافقی ناگهانی، غافلگیرانه اما مهم و تأثیرگذار

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، ایران و عربستان سعودی روز جمعه 19 اسفند ماه سال جاری( 10 مارس 2023) در یک توافق غافلگیرکننده به تنش‌های هفت ساله خود پایان داده و توافق کردند که روابط خود را اصلاح کنند. این معامله برندگان و بازندگان زیادی داشت.

درحالی که بسیاری از ناظران در مورد گرم شدن قریب الوقوع روابط ایران و عربستان تردید داشتند، مقامات ارشد امنیتی ایران و عربستان سعودی بی سروصدا به پایتخت چین سفرکرده تاسنگ تمام گذاشته وبه تنش‌های بحران ساز سنگین هفت ساله بین دو کشور در منطقه پایان دهند. این توافق که ناگهانی و غافلگیرانه در روز جمعه 19 اسفند ماه1401 با میانجیگری چین صورت پذیرفت؛ واکنش‌های متفاوتی را از سوی کشورهای سراسر جهان به دنبال داشت.
بر اساس بیانیه مشترک ایران، عربستان سعودی و چین، سه کشور اعلام می‌کنند که توافقی بین پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران حاصل شده است که شامل توافقی برای از سرگیری روابط دیپلماتیک بین آنها می‌شود. و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های خود را ظرف مدت حداکثر دو ماه بازگشایی می‌کنند و موافقتنامه شامل تأیید احترام به حاکمیت دولت‌ها و عدم مداخله در امور داخلی کشورها است.»

در این بیانیه آمده است: «آنها همچنین توافق کردند که وزرای امور خارجه دو کشور برای اجرای این امر ملاقات کنند، ترتیب بازگشت سفرای خود را بدهند و راه‌های تقویت روابط دوجانبه را بررسی کنند.»
تقریباً همه کشورهای منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا از این توافق استقبال کردند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، تماس‌های قابل توجهی از سوی مقامات خارجی دریافت کرد که این اتفاق را به وی تبریک گفتند. همچنین کشورهای منطقه با صدور بیانیه‌ای از گرم شدن آب ایران و عربستان استقبال کردند.
علاوه بر این، بسیاری از گروه‌ها در منطقه از این معامله ابراز رضایت کردند. سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان، این توافق را به نفع منطقه توصیف کرد. انصارالله یمن همچنین گفت که تهران و ریاض به روابط دیپلماتیک نیاز دارند.
عراق، اردن، مصر، عمان، امارات، قطر، لبنان، پاکستان و ترکیه از جمله کشورهایی هستند که از احیای روابط تهران و ریاض استقبال کردند. این استقبال گسترده از آنجا ناشی می‌شود که اکثر کشورها و گروه‌های منطقه از روابط بهتر ایران و عربستان سود می برند. علاوه بر سه طرف معامله، تمامی کشورها و گروه های فوق برنده محسوب می‌شوند.

بازندگان احیای روابط ایران و عربستان
1- اسرائیل
با توجه به آن چه بیان شد، برقراری و احیای این روابط بازندگان خاص خود را دارد که بزرگترین آنها اسرائیل است. به محض انتشار اعلام توافق سه جانبه آویگدور لیبرمن، وزیر سابق اسرائیل، از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی خواست به خاطر توافق ایران و عربستان استعفا دهد، زیرا این شکست شکست شخصی او و سیاست‌های نافرجام او در قبال ایران بود.
یایر لاپید، نخست وزیر سابق رژیم اشغالگر هم این توافق را تحولی خطرناک توصیف کرد که اسرائیل را از دیوار منطقه‌ای خود علیه ایران محروم می‌کند. به گزارش رسانه‌های اسرائیلی، لاپید گفت: توافق بین عربستان سعودی و ایران نشان دهنده شکست کامل و خطرناک سیاست خارجی دولت اسرائیل است.
نفتالی بنت، نخست‌وزیر پیشین، از سرگیری روابط ایران و عربستان سعودی را «تحول جدی و خطرناکی برای اسرائیل» و «پیروزی سیاسی ایران» خواند.
بنت گفت: «این ضربه مهلکی به تلاش‌ها برای ایجاد ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران وارد می‌کند».
وی سپس ابراز تأسف کرده و می‌گوید: «کشورهای جهان و منطقه در حال تماشای اسرائیل هستند که بر سر دولت ناکارآمدی که درگیر خود تخریبی سیستماتیک است، آشفته است.»
نکته قابل توجه احیای روابط ایران با عربستان آن است که اسرائیل تنها بازنده این ماجرا نبوده و باید ایستادگی آمریکا در منطقه غرب آسیا را که از این طریق بر آن ضربه وارده شده به حساب آورد و نباید سهم شکست این قدرت رو به افول را در منطقه غرب آسیا نادیده انگاشت.

2- آمریکا
آن چه باز این پیروزی راهبردی را به کام منطقه شیرین می‌کند آن است که این توافق سه جانبه صرفاً توسط قدرت‌های آسیایی انجام گشته که نشان دهنده تغییر قابل توجهی در ژئوپلیتیک منطقه است. و این توافق یعنی این که روزهایی که ایالات متحده بزرگترین قدرت منطقه بوده عمرش بسر آمده و دیگر دوران قلدری و غارتگری و شرارت‌هایش گذشته است و باید دست از پا درازتر منطقه را ترک کند و بداند در برابر ظهور قدرت‌های آسیایی دیگر محلی از اعراب در این منطقه حساس جهانی ندارد و قطعا اگر در خروج تعلل ورزد هزینه‌های سنگینی را باید متحمل گردد که به نفع وجهه سیاسی شکست خورده این قدرت رو به افول نخواهد بود بنابراین آمریکا باید حساب آبروی نداشته خود را در نظر بگیرد و تا اوضاع بیشتر از این برایش سخت و تلخ نگشته صحنه را به نفع قدرت‌های آسیایی خالی گرداند.

3- اپوزیسیون ایران  
علاوه بر ایالات متحده و اسرائیل، بازنده دیگری نیز وجود دارد که نفس خود را حبس می‌کند تا ببیند چه اتفاقی می‌افتد: اپوزیسیون ایران. چندین اپوزیسیون ایرانی امید خود را به عربستان سعودی و امپراتوری رسانه‌ای و دلارهای نفتی آن بسته‌اند. آنها قبلاً فکر می‌کردند که عربستان سعودی در تلاش آنها برای سرنگونی تشکیلات سیاسی ایران، وزن خود را پشت سر آنها خواهد انداخت. اما احیای روابط جمعه؛ آنها را کاملاً غافلگیر و وادار نمود که به دنبال راه جدید دیگری باشند تا بتوانند راه غلط و شکست خورده خود را مجددا در خواب خوش که سرابی بیش نمی‌باشد با آرزوهای واهی سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران طی کنند! زهی خیال باطل؛ این ره که می‌روند به ترکستان است و جز تباهی خودشان ره به جای دیگری ندارد و ایران در اوج قدرت سیاسی است و بازگشت عربستان و احیای روابطش با ایران مؤید همین نکته است، عربستان این نکته را با کوهی از بحران‌ها و مشکلات داخلی و بین‌المللی آن هم بعد از 7 سال در چرخشی ناباورانه و در گریز از سیاست‌های شیطانی آمریکا و اسرائیل، درک کرده اما این نابخردان منگل سیاسی اپوزیسیون هنوز درک نکرده و با حماقت هرچه تمام تر همچنان به دنبال سرنگونی نظام جمهوری اسلامی هستند! این نظام برپا، برقرار و با صلابت به حیات سیاسی خود ادامه خواهد داد، کور شود هر آن کس که نتواند بیند.

اشاره به مهم ترین آثار این توافق
در هر صورت توافق تاریخی تهران و ریاض در پکن؛ رسانه‌های جهانی، کارشناسان داخلی و بین‌المللی و قدرت‌های جهانی را غافلگیر نموده و باعث حیرت و تعجب آنان گردید که در جای خود بررسی و نقد آن‌ها می‌تواند بسیاری از وقایع پشت پرده این توافق را آشکار سازد اما آن چه در این خصوص مهم است آن است که این توافق و احیای روابط:  

1- پیامدهای گسترده‌ای داشته است؛  
2- اتحاد علیه ایران را پیچیده می‌کند؛
3- یک پیروزی بزرگ برای تلاش‌ها در زمینه کاهش تنش منطقه‌ای به حساب می‌آید؛
4- یک پیروزی برای دیپلماسی چین و چالش برای ایالات متحده به شمار می‌رود؛
5- توافق میان دو کشور نشانه روشنی است که دو طرف آماده‌اند تا فصل جدیدی را در روابط فی‌مابین آغاز کنند؛
6- این توافق می‌تواند پایانی بر جنگ ائتلاف سعودی با یمنی‌ها بعد از 8 سال باشد؛
7- به تفاهم و آشتی ملی بین گروه‌ها بینجامد و به رفع تخاصم سعودی با حکومت سوریه کمک کند؛
8- در انزوا قرار گرفتن تل آویو در منطقه؛
9- برخی رسانه‌های صهیونیستی از سرگیری روابط دیپلماتیک بعد از هفت سال را به منزله بر باد رفتن رویای تل آویو برای ایجاد ائتلافی ضد ایرانی در منطقه دانستند؛
10- این توافق «منجر به تقویت امنیت و ثبات در منطقه و گسترش همکاری‌ها» خواهد شد؛
11- این توافق منجر به شکست سیاست ایران هراسی در سطح منطقه و بین‌الملل گردید؛     
12- قطعا این توافق آثار مثبت در حوزه های اقتصادی ، فرهنگی، سیاسی خواهد داشت که در آینده بسیار نزدیک نتایج پربار آن را شاهد خواهیم بود.
 

دکتر اسدالله افشار

• دکتر اسدالله افشار

• ایران و عربستان

• عربستان سعودی

• روابط ایران و عربستان

• حسین امیرعبداللهیان

• تهران و ریاض

• احیای روابط تهران و ریاض

• پیروزی سیاسی ایران

• آمریکا

• اپوزیسیون ایران

• توافق تاریخی تهران و ریاض

• ائتلافی ضد ایرانی

• ایران هراسی