آیا «فصل جدید» همکاری با آژانس رسیده است؟

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از سفر دوروزه خود به ایران و گفت و گوهایش با مسئولان عالی رتبه ایرانی از جمله رییس جمهور محترم جناب رییسی اظهار داشت: منتظر اجرای سریع و کامل تضمین‌های ایران و بیانیه مشترک وی با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران است که پس از سفر اخیر وی به تهران صادر شده است.

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از سفر دوروزه خود به ایران و گفت و گوهایش با مسئولان عالی رتبه ایرانی از جمله رییس جمهور محترم جناب رییسی اظهار داشت: منتظر اجرای سریع و کامل تضمین‌های ایران و بیانیه مشترک وی با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران است که پس از سفر اخیر وی به تهران صادر شده است.
رافائل گروسی روز دوشنبه ششم مارس 2023 ( 15 اسفند ماه 1401)در بیانیه مقدماتی خود در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «اکنون مشتاقانه منتظر بحث‌های فنی بعدی [با ایران] هستم».
گروسی همراه با بیانیه مشترک خود با اسلامی، آخرین گزارش خود را درباره راستی‌آزمایی و نظارت در ایران با توجه به قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که توافق هسته‌ای 2015 موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک را تایید کرد، به هیئت مدیره ارائه کرد. وی اعلام کرد که آژانس به مدت دو سال قادر به انجام برخی از فعالیت های راستی آزمایی و نظارت برجام نبوده است.
ایران بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد نیاز برجام را به عنوان بخشی از اقدامات متقابل خود در برابر خروج ایالات متحده از توافق و اعمال مجدد تحریم‌های سختگیرانه و همچنین در پاسخ به اقدامات خصمانه شورای حکام محدود کرده است.
گروسی گفت که ایران موافقت کرده است تا حدی همکاری‌های مرتبط با برجام را احیا کند.
وی در گزارش خود به هیأت مدیره اظهار داشته است: پس از گفتگوهای روز شنبه( 13 اسفند ماه 1401 ) خود با معاون رئیس جمهور اسلامی در تهران، موافقت ایران را برای اجازه دادن به آژانس برای ادامه اقدامات نظارتی و راستی آزمایی بیشتر که برای آژانس در انجام مأموریتش ضروری است، یادآوری کرده است.
به گفته گروسی، دستیابی به این امر بسیار مهم خواهد بود، زیرا به آژانس اجازه می‌دهد تا در صورت ازسرگیری اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام، شروع به ایجاد یک خط پایه جدید ضروری کند.
لازم به ذکراست ایران پس از خروج آمریکا از توافق، کاهش تعهدات خود را آغاز کرد، اما گفت که همه اقدامات پس از برداشته شدن مؤثر تحریم‌ها لغو خواهد شد.
مذاکرات برای بازگرداندن این توافق که در اوایل سال 2021 آغاز شد، اکنون برای ماه‌ها به دلیل اختلافات نهایی و سنگ اندازی‌های آمریکاییان و تروئیکای اروپایی متوقف شده است و تا کنون آن هم پس از نشست‌های سنگین دیپلماسی و توقف‌های مکرر آن‌ها در قالب مذاکرات برجامی وین نتیجه بخش نبوده و دستاوردی نداشته است.
رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین به اعضای هیئت مدیره گزارش داد که تغییر قابل توجهی در اطلاعات طراحی اعلام‌شده برای کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو ایران صورت گرفته است، که به ادعای او در ژانویه بدون اطلاع قبلی آژانس اجرا شده است.
وی گفت: «این برخلاف تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان بود.
ایران استدلال می‌کند که گزارش این تغییر یک «اشتباه» توسط بازرس بوده است که بعداً روشن شد.
گروسی گفت، پس از بحث و گفتگو، ایران تأییدکرده است که افزایش بیشتر دفعات و شدت فعالیت‌های راستی آزمایی در فردو را همانطور که توسط آژانس اطلاع داده شده است، تسهیل خواهد کرد.
مقامات ایرانی پیشتر تأیید کرده بودند که طبق مقررات پادمانی عادی، بازرسی‌ها در این سایت افزایش می‌یابد، زیرا سطح غنی‌سازی آن تغییر کرده و آن را به خلوص 60 درصد رسانده است.
کنعانی گفت که مذاکرات با آژانس فقط بر سر برنامه بازرسی‌ها است.
مدیرکل همچنین گزارش داد که در ماه ژانویه، بازرسان ذرات اورانیوم غنی شده تا حدود 84 درصد را در فردو پیدا کردند، واقعیتی که ایران آن را رد نمی‌کند، اما ادعا می‌کند که نوسانات ناخواسته در سطوح غنی سازی بوده که معمولاً در طول این فرآیند رخ می‌دهد.
گروسی گفت: آژانس و ایران مذاکرات فنی را برای روشن شدن کامل این موضوع آغاز کرده‌اند.

بیان چند نکته
1- موضوعی که در سفر گروسی بین ایران و آژانس مورد بحث قرار گرفت، مسائل پادمان باقی مانده مربوط به ذرات هسته‌ای بود که آژانس بین المللی انرژی اتمی ادعا می‌کند در سه سایت قدیمی اعلام نشده در ایران پیدا شده است.
2- ایران این اتهام را رد می‌کند، اما پاسخ‌هایی را به آژانس ارائه کرده بود که مدیرکل پیشتر آن را غیرقابل اعتماد می‌دانست و رد نموده بود.
3- درجلسه هیئت مدیره، گروسی گفت که ازتضمین‌های سطح بالای ایران مبنی برتمایل به اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت مناسب بیشتر و همکاری با آژانس برای حل و فصل مسائل استقبال می‌کند.
4- گروسی می‌گوید؛ بر اساس روح بیانیه مشترک، من مشتاقانه منتظر شرکت در بحث‌های فنی با ایران، همانطور که ما توافق کرده‌ایم، هستم. کار مهمی در پیش رو داریم.»
5- مقامات تهران گزارش‌هایی مبنی بر موافقت ایران با دادن دسترسی بیشتر آژانس به افراد یا سه مکان مورد بحث را رد کرده‌اند.
6- موضوعات باقی مانده مانعی در مذاکرات برای بازگرداندن توافق هسته‌ای بوده است، زیرا ایران خواستار بسته شدن تحقیقات قبل از هرگونه توافق بر سر برجام شده است.
7-کنعانی؛ سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: مسائل ایران و آژانس بهانه‌ای برای سایر طرف‌های مذاکره شده است.
8- کنعانی گفت: اگر به این مسائل رسیدگی شود، طرف‌های دیگر در جریان مذاکرات بهانه را از دست خواهند داد.
9- قطعا گفت‌وگوهای فنی ایران و آژانس تا زمانی که مسائل باقی‌مانده گام به گام حل و فصل نشود ادامه خواهد داشت.
10- ایران می‌گوید «فصل جدید» همکاری با آژانس در جریان سفر گروسی باز شده است.
11- به گفته سخنگوی وزارت امورخارجه؛ در سفر گروسی توافقات خوبی بین تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاصل شده است.
12- سفر دوروزه گروسی را باید به تعبیر سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور تمدید "دیپلماسی فعال" ایران با آژانس ستود و ابراز امیدواری کرد که چنین تلاش‌هایی زمینه را برای حل و فصل اختلافات فنی فراهم سازد.
13- انتظار است آژانس بین المللی انرژی اتمی با صداقت و به دور از سیاسی کاری به مسئولیت‌ها و تعهدات خود در چارچوب مقررات آژانس عمل کند و از حقوق هسته‌ای کشورهای عضو دفاع کند.
14- ایران بارها بر ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده است.
15- در آینده نزدیک مشخص خواهد شد سفر گروسی سیاسی و برای رفع تکلیف بوده تا خدمتی دیگر را در جهت فشار به ایران و خوش رقصی برای آمریکا و متحدان اروپایی و عبری انجام داده باشد و یا واقعا به دنبال تسهیل در مذاکرات هسته‌ای و تحقق خواسته‌های مشروع کشورمان بوده است که تن به این سفر داده است. صاحب این قلم امیدوار است گروسی بر سرعقل آمده باشد و با اصلاح مواضع ضد و نقیض خود در این چندسال گذشته به مسئولیت حقیقی و حقوقی خود واقف گردد تا در این جایگاه مهم فنی که قرار گرفته است به نقش تاریخی خویش عمل نماید. باید منتظر ماند و دید با گروسی متحول شده مواجه خواهیم شد و یا این گروسی همان گروسی نوکر آمریکا و اسرائیل و چند کشور اروپایی مفلوک تحت سلطه آمریکاییان خواهد ماند و نوکری را به آزادگی، بدنامی تاریخی را به خوش نامی ترجیح خواهد داد!
در هرصورت سازمان انرژی اتمی ایران باید نسبت به این موضوع چون گذشته حساس باشد و تمام مواضع گروسی را بعد از این سفر دو روزه رصد نماید تا در مسیر منافع ملی ایران قدم بر دارد و هر انحرافی را بلافاصله متذکر و پاسخی در خور دهد. مماشات در این خصوص گناهی نابخشودنی و خطایی تاریخی است که قابل اغماض نخواهد بود.