برداشتی از اخلاق مدیریت در قرآن (۷)

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»،

۸. پرهیز از برخوردهای ناروا با ارباب‌رجوع

مردم همواره خواسته‌های فراوانی دارند که انتظار دارند مدیر و رئیس دستگاه، آن‌ها را رفع نماید.
 بدین منظور می‌طلبد به عنوان ارباب‌رجوع از جانب مسؤولان نه تنها مورد بی‌مهری و طرد قرار نگیرند؛ بلکه با نیکوترین اخلاق آن‌ها را به حضور بپذیرند.
اخلاق نیکو در برخورد مردم خصوصا از سوی مسئولان به مثابه حل نصفی از مشکلات است. بدون تردید هیچ مسئولی توانایی آن را ندارد که همه مشکلات و خواسته‌های ارباب رجوع را حل کند؛ ولی می‌تواند با خوش‌اخلاقی و برخورد احترام‌آمیز جایگاه و شخصیت او را حفظ کند. چنین رفتارهای کریمانه‌ای موجب می‌شود که ارباب‌رجوع این احساس را کند که اگر مشکل او حل نشده نه ناشی از بی‌تفاوتی و بی‌اعتنایی مسئولان است؛ بلکه ناشی از عواملی است که از دست آن مسئول خارج است. همین امر باعث ایجاد رضایت خاطر و امیدواری در ارباب‌رجوع می‌شود. علاوه بر آن هر  مدیر باید وظیفه خود بداند که مشکلات مردم را حل کند و آن‌ها را از دفتر خود طرد نکند.
قرآن خطاب به پیامبر اکرم صلوات‌الله علیه و آله این چنین توصیه می‌نماید: «وَ لا تطرد الذین یَدْعون رَبَّهُم بِالغدوهِ والعَشِیِّ یُریدونَ وَجْهَهُ ما علیک مِنْ حسابِهِم مِنْ شَئ وَ ما مِنْ حسابِک علیهم مِنْ شَیءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فتکونَ مِنَ الظالمینَ.» (انعام[6]/52)
ترجمه: [و کسانی را که پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان می‌خوانند، در حالی که خشنودی او را می‌خواهند‌ مران. از حساب آنان چیزی بر عهده تو نیست و از حساب تو [نیز] چیزی بر عهده‌ آنان نیست تا ایشان را برانی و از ستمکاران باشی].
نکته قابل توجه در این است که در این آیه صراحتا خداوند خطاب به پیامبر می‌فرماید: اگر مردم را که به او مراجعه می‌کنند از خود طرد کند یعنی به آن‌ها بی‌توجهی نماید و به مسائل و مشکلات آنان توجه ننماید از ستمگران خواهد بود.
نکته دیگری که از آیه برداشت می‌شود توجه ویژه به قشری است که معمولا صاحب نفوذ در ادارات و یا موقعیت خاص اجتماعی نیستند. این امر از آن جهت اهمیت دارد که افراد صاحب‌نفوذ یا ثروتمند به هر جا که مراجعه کنند معمولاٌ مورد توجه مسؤولان قرار می‌گیرند و به راحتی به آن‌ها وقت ملاقات داده می‌شود و مشکلات و یا بهتر بگویم خواسته‌های آن‌ها حل می‌شود. این توده مردم و افراد بی‌بضاعت و بی‌نام و نشان هستند که نه خود توان آن نفوذ را دارند و نه واسطه‌هایی دارند که از آن طریق خواسته‌های خود را اعمال نمایند. بنابراین خداوند تأکید دارد که پیامبر این افراد را از خود نراند و به حضور بپذیرد و مورد حمایت خویش قرار دهد و مشکلات آن‌ها را حل نماید.

دکتر نصرالله شفیعی

• ارباب‌رجوع

• رئیس دستگاه

• مدیر و رئیس دستگاه

• مسؤولان

• مشکلات