پیام نشست تهران برای طالبان

پايگاه خبري تحليلي «نيک رو»، چهارشنبه 5 آبان ماه سالجاری؛ دومین نشست همسایگان افغانستان (ایران، پاکستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان) در تهران با هدف بررسی تحولات افغانستان و تأثیرات آن برکشورهای مجاور برگزار گردید.[1] طبیعی است با توجه به حاکمیت غیر دموکراسی طالبان در افغانستان و شرایط موجود و حوادث پیش آمده در آن کشور که می‌تواند برامنیت و ثبات کشورهای همسایه و منطقه تأثیرگذار باشد؛ اسباب نگرانی را موجب گردد. این دغدغه که دغدغه بسیار مهم و حیاتی می‌باشد، باعث شد تا در حوزه دیپلماتیک و برای دومین بار؛ کشورهای همسایه و نماینده طالبان در تهران دور هم جمع شده تا با عنایت به ظرفیت‌ها و بنا بر مصالح جمعی کشورهای همسایه؛ نقشه راه آینده و گام‌های آتی در این زمینه را پس از گفت و گوهای سازندهِ مؤثرِ موردِ توافق، تدوین و بنابر چشم اندازها و انتظارات اجرایی نمایند.   

البته لازم به ذکر است وزیرخارجه چین نیز که در اجلاس G20 در اروپا به سر می‌برد به صورت ویدئویی سخنرانی کرد؛ همچنین با موافقت همه اعضا در اولین نشست همسایگان ، روسیه نیز به این جمع اضافه شده بود که به صورت ویدئویی سخنان خود را در جمع وزیران همسایه افغانستان ایراد و بیان کرد. در خصوص این نشست نکات قابل تأملی وجود دارد که بیان آن مبین اهمیت این نشست با محوریت دیپلماسی در تهران است که خود حکایتگرِ نقشِ مثبتِ محوری تأثیر گذارِ ایران در منطقه و جامعه بین الملل است.
 

1- ایران با افغانستان ۸۱۵ کیلومتر مرزمشترک دارد.[2] در طول 4 دهه با تمام مشکلاتش آن هم در اوج تحریم‌ها ظالمانه و ضد حقوق بشری آمریکا و فشارهای سیاسی و اقتصادی ناشی از همان تحریم‌ها؛ میزبان بیش از سه میلیون تبعه افغانستانی بوده و بیش از توان و ظرفیت خدمات انسانی، اخلاقی، حقوقی، مادی و معنوی به ایشان ارائه نموده است. ایران با این حجم از حضور تبعه افغانستانی نشان داده است دوست ملت افغانستان می‌باشد و هرگز آنان را در مشکلات و سختی‌های پیش آمده تنها نگذاشته است و لذا حق دارد نسبت به سرنوشت مردم افغانستان حساس باشد و بی تفاوت از کنار آن نگذرد. ایران اگرچه در بعضی مقاطع مورد بی‌مهری و بی لطفی حاکمیت افغانستان قرار گرفته است اما هیچگاه حساب آنان را به پای ملت مظلوم افغانستان نگذاشته و از ارائه خدمات نیز به تبعه‌های افغانستانی کوتاهی ننموده است. برگزاری این نشست هم ثابت می‌کند ایران بهترین دوست مردم افغانستان و نگران اوضاع آنان در آن کشور می‌باشد.    
2- این نشست؛ حضور و نفوذ کشورمان در تحولات منطقه‌ای را بار دیگر به دنیا یادآور شد و به خوبی توان و ظرفیت ایران را برای حل مشکلات و چالش‌های جهانی در منطقه و سطح بین الملل نشان داد به گونه‌ای که حضور وزیرخارجه دو کشور عضو شورای امنیت در نشست تهران( چین و روسیه) خود مؤید همین نظر و نگاه است که باید این موفقیت ایران  را پس از موفقیت عضویت دایم در شانگهای، دومین کامیابی دولت سیزدهم در عرصه دیپلماسی به حساب آورد.
3- در این نشست بسیار مهم منطقه‌ای؛ آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، پیام مثبت و قابل تأملی را ارسال داشتند که حاکی از اعتقاد به نقش پر رنگ ایران در حل مناقشات، بحران‌ها و چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی داشت. این پیام که در آغاز این نشست قرائت گردید حجت را بر تمام کشورهای منطقه که به دنبال حذف ایران در حل مناقشات و بحران‌های بین‌المللی هستند تمام نمود و سپس هشداری بود بر این معنا که بدون ایران هرگز نمی‌شود برای آینده و صلح و ثبات و امنیت افغانستان تصمیم گیری کرد و کشور دیگری را جایگزین ایران نمود. این نگاه خود باز اهمیت جایگاه بین‌المللی ایران را در منطقه و در سطح جهان به خوبی آشکار می‌سازد. حقیقت این است ایران در معادلات منطقه‌ای و جهانی نه کنار گذاشتنی است و نه حذف شدنی و مجامع بین‌المللی نیز این معنا را به خوبی دریافته‌اند حال چرا برخی کشورهای خود فروخته مرتجع در منطقه درک درستی از جایگاه ایران ندارند. باعث تأسف است که اگر به ایران قدرتمند تکه کنند از قدرت، اقتدار، امنیت، ثبات و صلح بیشتری بهره مند خواهند شد و چنان چه با اسرائیل پیوند برقرار کنند همه آن چه بیان شد در باب اقتدار، امنیت، صلح، ثبات و آرامش، آرزو و رؤیایی خواهد شد که هرگز جز در خواب آن هم در آشفتگی و کابوس نخواهند دید.  
4- برگزاری موفق اجلاس تهران که با  یک بیانیه یازده ماده‌ای مشترک به کار خود پایان داد به همه انتقادات و گلایه‌ها و شکوه‌ها، به خوبی پاسخ داد. ایران با مدیریت حساب شده در این نشست و تنظیم بیانیه یازده ماده‌ای، عزم خودش را نه تنها درپیگیری از حقوق و منافع ملی ایران نشان داد بلکه در حد یک قدرت بلا منازع منطقه‌ای و تأثیرگذار بین‌المللی اثبات کرد نگران امنیت منطقه‌ای و نگران اوضاع نابسامان کشور افغانستان پس از خروج توطئه آمیز و برنامه ریزی شده آمریکا می‌باشد و حاضر نیست در این زمینه مماشات و سازش نماید و چشمانش را بر واقعیات موجود منطقه‌ای و بین المللی ببندد و از تأمین امنیت ملی ایران و ایضا امنیت منطقه ای و فرا منطقه‌ای که بر امنیت و ثبات ایران اثرگذار است چشم پوشی نماید.
5-از نگاه تحلیل گران و صاحب نظران این نشست که به میزبانی تهران با تأکید بر لزوم تشکیل دولت فراگیر و مشارکت تمام اقوام کشور افغانستان در مناسبات سیاسی کابل برگزار گردید؛ مثبت و ارزشمند ارزیابی گشته و کار دیپلماتیک ایران در این زمینه بازتاب خوب و شایسته‌ای در منطقه و جهان داشته است به گونه‌ای که اسرائیل، آمریکا و اروپاییان نتوانسته‌اند منکر این موفقیت که نصیب دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم گشته است؛ گردند. حیات این دشمنان در گرو دشمنی با ایران است و اگر روزی از دشمنی با ایران دست بردارند روز مرگ آنان خواهد بود و آن روز نزدیک است چرا که اقتدار و قدرت ایران در منطقه و جهان رو به فزونی است و معادلات بین‌المللی بی حضور ایران قابل حل نخواهد بود.  
6- در این یادداشت همان گونه که مطرح و  تأکید شده است موضع رسمی ایران با توجه به روی کار آمدن طالبان همواره موضع اصولی و عقلانی بر محور دیپلماسی بوده چنان چه مقامات بلند پایه سیاسی ایران بارها خواستار تشکیل دولت فراگیر و مشارکت تمام اقوام این کشور در افغانستان شده‌اند و این امر مورد تأکید مقام معظم رهبری هم قرارگرفته است که دقت در این موضوع نه تنها از نزاع‌های قومیتی در افغانستان خواهد کاست بلکه ثبات و امنیت را برای این کشور در پی خواهد داشت. ثبات و امنیت و آرامش گوهری گم شده در افغانستان می‌باشد که متجاوز از نیم قرن مردم افغانستان را آواره کشورهای دنیا نموده و کشورشان را به خاک سیاه نشانده است. و امروز اگر طالبان تن به دموکراسی ندهد و با مراجعه به آرای عمومی، قدرت خود را بیمه و تضمین ننماید بار دیگر جهان شاهد جنگ‌های مذهبی و قومی در این کشور خواهد بود که بر آن پایانی متصور نخواهد بود. قطعا یکی از مهم ترین پیام‌ها در نشست تهران گوشزد کردن این خطر بود تا طالبان بیدار شود و تن به دموکراسی واقعی دهد و با تکه بر آرای مردم افغانستان به قدرت رسد نه با زد و بندهای سیاسی با آمریکا بر افغانستان غارت شده حمکرانی نماید که این حکمرانی در مسیر باد، با طوفان‌های شدیدِ سهمگینِ بنیان برافکن، نیست و نابود خواهد شد. طالبان اگر عاقل باشد و اگر خواستار ادامه حاکمیت با قدرت و با ثبات خود در افغانستان باشد؛ باید پیام 11 ماده‌ای نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه در تهران را درک کرده باشند و در مسیر تحقق اهداف این نشست، چرخ‌های حکومت خود را به گردش در آورند، بنابراین نشست چهارشنبه 5 آبان ماه سال جاری در تهران می تواند راهگشای حل بحران افغانستان باشد و طالبان و افغانستان را اولا در مدار عقلانیت سیاسی قرار داده و نجات بخشد و ثانیا امنیت و ثبات و آرامش را به افغانستان بازگرداند.

پی‌نوشت:

[1] - دور اول این گفت وگوها در پاکستان و به صورت مجازی برگزار شده است.
[2] - خط مرزی ایران–افغانستان از دهانه ذوالفقار در شمالی‌ترین نقطه تا ملک سیاه کوه جنوبی‌ترین نقطه آن با درازای ۹۴۵ کیلومتردر کناره جاده ۹۹ ایران کشیده شده‌است. ۱۷۲ نشانه مرزی در فاصله هر ۳ مایل در سه بخش شمالی، مرکزی و جنوبی شناسه این خط مرزی هستند.
 

• دکتر اسدالله افشار

• تحولات افغانستان

• نشست همسایگان افغانستان

• افغانستان